Karbon Nedir? Karbon Elementinin Özellikleri Bileşikleri Kullanımı Eldesi

21
Advertisement

Karbon elementinin özellikleri, atom numarası, bileşikleri, periyodik cetveldeki yeri, kullanım alanları, Karbon elementi ile ilgili bilgi.

karbon

Karbon

Karbon sembolü C ile gösterilen çok önemli bir kimyasal elementtir. Dünyadaki tüm hayatın yapı taşıdır. Karbon; hidrojen, azot, oksijen, kükürt ve fosfor gibi diğer bazı elementlerle birlikte dünya üzerindeki canlı hayatı meydana getirir.

Karbon çok sayıda organik bileşiğe sahiptir çünkü hem kendisi ile hem de diğer elementlerle çok güçlü bağlar oluşturabilir. Tüm canlıların yapısında karbon bulunur. Karbon, atmosferde karbon dioksit gazı olarak bulunur. Kalsiyum karbonat (kireç taşı), karbonun, magnezyum ve demirle bileşenidir. Mars atmosferinin % 96 ı CO2 içerir.

Karbon doğada üç allotrop formunda bulunur. Amorf, grafit ve elmas. Grafit bilinen en yumuşak malzemelerden biri iken, elmas en sertlerinden biridir. Yakın zamanlarda, karbonun yeni bir formu olan, Bukminsterfuleren, C60, keşfedildi. Bu yeni bir karbon formu bugünkü araştırma laboratuvarlarının ilgi alanlarından biridir.

  • Sembolü: C
  • Atom Numarası: 6
  • Atom Ağırlığı: 12.0107(8) g/mol
  • Elektron Sayısı: 6
  • Elemet serisi: Ametal
  • Periyodik Tablodaki Yeri: 4A
  • Maddenin Hali: Katı
  • Görünümü: siyah(grafit), renksiz(elmas)

Fiziksel Özellikleri:

Karbonun fiziksel ve kimyasal tüm özellikleri, elementin kristal yapısıyla ilgilidir. Erime ve kaynama için gerekli yüksek sıcaklık, kristallerdeki üç boyutlu kovalent bağların koparılabilmesini ancak sağlar. Son yörüngesinde 4 elektron (valens elektronları) bulunur. Element halindeki karbon, iki kristalin yapıda, elmas ve grafit olarak görülür. Mangal kömürü, kok ve is, amorf yapılardır. Mangal kömürü, ağaç, şeker, bitki özü ve karbon içeren öteki maddelerin havasız ortamda yakılmasıyla oluşur. X ışınlarıyla incelendiğinde, fazla gelişmemiş bir grafit yapıya sahip olduğu görülür. Buharla ya da karbondioksit ile ısıtılarak aktif hale getirilirse, gazları yüzeyinde yoğunlaştınr. Bu işlem, mangal kömürünün buharla iyileştirilmesi işlemidir ve yoğunlaşarak biriken hidrokarbonların yüzeyde alınmasını sağlar. Mangal kömürünün bu özelliği, geniş yüzey alanıyla bağlıdır. 1 cm mangal kömürü, 1000 m2’lik bir yüzey alanına sahiptir. Amorf karbonun bir başka türü olan kok, havasız ortamda kömürün ısıtılmasıyla elde edilir. Kok metal oksitlerin serbest metale indirgenmesinde kullanılır.

Advertisement

Kimyasal özellikleri:

Kimyasal olarak saf karbon, şekerin (sakkaroz) havasız ortamda ısıtılarak ayrıştırılmasıyla elde edilir. Karbon içindeki öteki maddeler alevde klor gazıyla iyileştirilerek temizlenir. Daha sonra suyla yıkanır ve hidrojen gazı ortamında klordan ayrılır. Element karbon, oldukça ağır bir maddedir. Suda sulandırılmış asit ve bazlarda ve organik çözücülerde erimez. Yüksek sıcaklıklarda oksijenle birleşerek karbonmonoksit (CO ve karbondioksit (CO2) oluşturur. Sıcak nitrik asit ve potasyum nitrat gibi oksitleyici maddelerle melitik asit (Ce(C02H)6); bazı metallarle yüksek sıcaklıklarda karbürleri oluşturur. Halojenlerden yalnız fluorla reaksiyona girer.

Karbonun, 10C’dan 16C’a kadar 7 izotopu vardır. Bu izotoplardan yalnız ikisi, 12C ve 13C stabildir. Doğal karbon, % 98.89 oranında 12C ve % 1.11 oranında 13C un oluşturduğu bir karışımdır. Radyoaktif karbon izotopları arasında en stabil olan 5580 yıllık yanömüre sahip C14 izotobudur. C11 kısa ömürlü bir izotoptur. C13, stabildir ve radyoaktif değildir. Çok küçük ölçülerde analitik hesaplamalarda kullanılır. C14 (radyo-karbon) ise doğal radyoaktif bir izotoptur. Yarı ömrü 5580 yıl olup beta ışınları yayar; kütle numarası 14’tür. Kalsiyum nitratın reaktörde, X ışınlarına tutulmasıyla elde edilir. Kalınlık ölçen cihazlarda radyasyon kaynağı olarak; organik kimyada, metalürjide ve biyokimyasal reaksiyonlarda işleyen mekanizmaların açıklanmasında ve arkeolojide yaş belirlemede kullanılır.

karbon fiber

karbon fiber

Doğada Bulunuşu:

Karbon ve bileşiklerine dünyada çok yaygın olarak rastlanır. Yerkabuğunun % 0.032’lik bölümünü oluşturduğu sanılır. Serbest halde element, karmaşık ve amorf (şekilsiz) karbon-hidrojen-azot bileşikleri içeren kömür yatakları biçiminde bulunur. Kristalin yapıdaki saf karbon ise grafit ile elmasın yapısında görülür. Doğadaki karbonun büyük bir bölümünü bileşikleri oluşturur. Örneğin atmosferde, toplam hacminin % 0.03’ü oranında CO2 vardır. Kireçtaşı, dolomit, mermer ve tebeşir gibi minerallerin tümü karbonat içerir. Bitki ve hayvan yaşamları ise tümüyle karbonun hidrojen, oksijen, azot ve öteki bazı elementlerle oluşturduğu organik bileşiklere dayanır. Petrol, asfalt ve zift gibi doğal birikmeler de, eski hayvan ve bitkilerin kalıntılarıdır. Ayrıca doğal gaz yatakları, tümüyle karbon-hidrojen bileşikleri içerirler.

Kullanım Alanları:

Serbest element olarak elmasın yapısında bulunuşundan matbaa mürekkebi yapımana kadar çok çeşitli bir kullanıma sahiptir. Karbonun doğal bir türü olan grafit, yüksek sıcaklıktaki potalarda, kuru pillerde elektrot olarak; kurşun kalem ve makine yağı yapımında, mangal kömürü ise karbonun amorf yapıda bir türüdür ve gazların emilmesinde kullanılır. Karbon bileşikleri ise sayılarına bağlı olarak çok daha geniş bir uygulamaya sahiptir. CO2 içeceklerin karbonatlanmasında ve yangın söndürücülerde; CO metalürjide indirgeyici; karbontetraklorür ve karbondisülfür kuvvetli çözücüler olarak; gaz haldeki diklordifluormetan (freon) soğutma cihazlarında; kalsiyum karbür (karpit), asetilen eldesinde, öteki metal karbüleri ise erimeye alaşımların yapımında kullanılırlar.

Bileşikleri:

Karbonat: Bir metal ya da organik bileşiğin karbonik asitle reaksiyonu sonucu oluşur.Metallerle reaksiyona girerse bir tuz (kalsiyum karbonat gibi): bir organik bileşikle (alifatik ya da aromatik) reaksiyona girerse dietil karbonat ya da difenil karbonat oluşur.

Karbondisülfür: Parlak, renksiz veya hafif sarı, saf iken kokusuz bir sıvıdır. Saf olmadığı zaman ise dayanılmaz bir kokuya sahiptir. Özgül ağırlığı 1.26, kaynama noktası 46.3°C, donma noktası 111°C; tutuşma sıcaklığı ise 100°C’dir. Suda az, alkolde, benzende ve eterde iyi çözünür. İnorganik bir bileşiktir. Doğal gaz ya da petrolün sülfürle reaksiyonu sonucu ve kükürt ile mangal kömürünün birlikte ısıtıldıktan sonra karbondisülfür buharlarının yoğunlaştırılmasıyla elde edilir. Çok yanınca patlayıcıdır, sürtünmeyle bile tutuşur. Çözücü olarak karbontetraklorürün üretiminde ve maden tozlarının ayrılması işleminde kullanılır.

Advertisement

Karbonmonoksit: Renksiz, kokusuz, gaz ya da sıvı olabilen inorganik bileşik. Mor bir alevle yanar. Suda az, alkol ve benzende iyi çözünür. Özgülağırlığı 0.967 (havanın 1); kaynama noktası -190°C; katılaşma sıcaklığı -207°C; 21l°C’de özgül hacmi 868.3 cm3/kg; tutuşma sıcaklığı 609°C’dir Beş yolla elde edilebilir

  • a) Oksijen karbondioksit karışımının akkor halindeki grafit, kok ya da antrasitle ilişkiye sokulduğunda saf olarak;
  • b) Buharın sıcak kok ya da doğal gazla reaksiyonu sonucu;
  • c) Kimyasal reaksiyonlarda yan ürün olarak;
  • d) Organik yakıtların az oksijenle patlatılması sonucu;
  • e) Formik asitin dehidrasyonu ile.

Nefesle çekildiğinde zehirli; patlayıcı bir gazdır. Metanol, etilen, izosiyanat, aldehit ve akrilat gibi bileşiklerin metalürjide özel çeliklerin yapımında kullanılır.

Karbontetraklorür: Klorlanmış, renksiz hidrokarbon sıvı. Buharı havadan 5.3 kez daha ağırdır. Tatlı ve ayıredici bir kokusu vardır. Özgülağırlığı 1.58 (25/4°C’de); kaynama noktası 76.7°C; donma sıcaklığı -23°C. Alkolle, eterle, kloroformla, benzenle kanştırılabilir, suda çözünmez. Patlayıcı değildir. Metanın ya da daha yüksek hidrokarbonların 250-400°C’de klorlanmasıyla elde edilir. Solunumu zehirleyici bir etkisi vardır. Soğutucu olarak ve yan iletkenlerin yapımında kullanılır.

Karbonun Elde Edilmesi:

Karbon doğada grafit ve elmas (fazla olmasa da) olarak bulunur. Suni grafit, silisyum ile kokun reaksiyonu (SiO2) ile yapılır.

  • SiO2 + 3C (2500 ° C) → “SiC” → Si (g) + C (grafit)

Yapay elmas; demir, krom ya da platin gibi bir katalizör yardımıyla, ısı ve basınç (> 125 kbar) altında üretilir. Karbonun yüzeyinde metal erir, grafit tabaka şeklinde çözünür ve daha az çözünür elmas ortaya çıkar.


21 yorum

  1. çok güzel bir makale olmuş,yalnız aklımdan şu geçti ölü hayvan bedeninden elmas üretilebilirmi 🙂

Reply To ZeyKer Cancel Reply