Karikatür Nedir? Karikatürün Tarihçesi, Türkiye’de Karikatür

0
Advertisement

Karikatür nedir? Karikatür nasıl ortaya çıktı, tarihçesi, özellikleri, Türkiye’de karikatür ve dergileri hakkında bilgiler.

Karikatür

Bu karikatür Pixabay sitesinden alınmıştır. Paragöz olmayan sanatın ve güzelliklerin paylaştıkça çoğaldığına inanan gerçek bir karikatürist tarafından çizilmiştir.

Karikatür; insan ve toplumla ilgili her tür olayı konu alarak abartılı bir biçimde belirten, düşündürücü ve güldürücü çizgi, resimdir. Eğlendirme, güldürmek ve birine, bir davranışa incitmeden takılmak amacını güden ince alay; gerçeğin gülünç yanlarını ortaya koyan edebiyat tutumu diye tanımlanabilen mizahın bir bölümünü oluşturan karikatür, ana öğesi olan nükte ve gülmecesini kesinlikle çizgi ve resimle gerçekleştirmek zorundadır; o kadar ki günümüzün egemen anlayışı olan “yazısız” karikatür, giderek her çeşit söz öğesinden kendisini kurtarma yolundadır.

Önceleri tahta oymacılığı, gravür, maden üzerine hak etme biçiminde yapılan karikatür örnekleri, ressamlarca gerçekleştiriliyordu. Örneğin: İtalyan ressamı Agostino Carracci, Giovanni Bernini 18. yüzyıldan kalan başlıca adlar yine İtalyan ressamı olan Giovanni Tiepolo, İngiliz gravürcüsü Jilliam Hogarth. Tahta oymacılığıyla taş baskısı geçerliğinin çoğalmasıyla 19. yüzyılda karikatür belirgin bir gelişim ve yayılım gösterdi. Yüzyılımızda her mizah dergisi çok değişik imzaların ilginç örneklerini bir arada sunduğu için, yayım süresi uzadıkça belli bir anlayışın (ekol) sözcüsü olma durumuna dönüştü; her dergi kendi eğilimlerine uygun sanatçıların ürünlerine yer verdi. Dünyanın başlıca karikatür (mizah) dergileri: Almanya’da Simplicissimus, SSCB’de Krokodil, Fransa’da Le Canard Enchaine, Doğu Almanya’da Eulenspiegel, İngiltere’de Private Eye, İsviçre’de Nebelspalter, ABD de New York Review of Boks, Macaristan’da Ludas Matyi, Çekoslovakya’ da Rohaç, Dikobraz, Yugoslavya’da Jez, Bulgaristan’da Sturshel vb.

Türkiye’de Karikatür:

İlk mizah dergimiz olan Diyojen (Teodor Kasap. 1870) adı belirsiz kişilerin birkaç karikatürünü yayımlayarak kapıyı araladı. Gerçek anlamda karikatürle ortaya çıkan ilk sanatçı Cem’dir. (Cemil Cem 1882-1950). Cem, Batı anlayışına uygun sanatıyla ve istibdat döneminin koşulları içinde güçlü yergileriyle korkusuzca dönemini eleştirdi. (Cem ve Kalem dergileri, 1910-1914). Cumhuriyet öncesinde başlıca mizah (karikatür) dergileri: Diken (Sedat Simavi, 1921-1923 Ay dede (Refik Halit Karay, 1922-1923), Akbaba (1923). Cumhuriyet (özellikle harf devriminden, 1928) sonrasında yayını süren Akbaba ile birlikte Karagöz, Köroğlu, Kahkaha, Babacan, Aliağa, Nasrettin Hoca, Boşboğaz, Bravo, Kalem, Alay, Eğlencelik çoğu birer, ikişer sayı çıkıp kapanan dergiler oldu. 1931 ‘de kapanmış olan Akbaba yeniden çıkmaya başladı.

Çeşitli aralıklarla yanına Karikatür dergisi katıldı (1934). Birkaç ay çıkan Kambur Felek (1935), Ayvaz, Yeni Nasrettin Hoca (1936). Bu emekleme yıllarından sonra sürü; giden Akbaba’nın yanına katılan ve genellikle bir ikisi yaşayıp ötekileri can çekişen sayısız mizah dergisi yayımlandı: En önemlileri Amcabey (Cemal Nadir Güler), Markopaşa, Bizim Markopaşa, Malum Paşa (Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz, Sabahattin Ali, Mim Uykusuz), Karakedi, Tef, Dolmuş, Taş-Karikatür, Kırkbirbuçuk, Zambak, Gırgır, Fırt, Çarşaf, Cici, Mikrop, Limon, Hıbır, Dıgıl, Avni, Fırfır, Pişmiş Kelle, Leman vb. Günümüzde Karikatürcüler Derneği’ nin etkinliğiyle Karikatür Müzesi açıldı, her yıl yinelenen Akşehir Uluslararası Nasrettin Hoca Karikatür Sergisi ile Yarışması düzenlendi ve yürütüldü, karikatürsüz gazete çıkamaz oldu.

Advertisement

Yorum yapılmamış

Reply To Vzgz Cancel Reply