Kartaca Savaşları (Pön Savaşları) Ne Zaman ve Kimler Arasında Olmuştur?

0
Advertisement

Kartaca veya Pön savaşları ne zaman ve kimler arasında olmuştur? Birinci, ikinci ve üçüncü Kartaca savaşlarının nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi.

Kartacalılar

Kartaca veya Pön Savaşları; Kartacalılar ve Romalılar arasında yapılan savaşlardır.

Birinci Kartaca Savaşı (İÖ 264-241).

Bu savaş Roma’nın politika, Kartacalıların ticaret çıkarlarının odaklandığı Messina Boğazı üzerinde çıktı. Tarihte Birinci Kartaca Savaşı olarak bilinen bu savaşın başlarında Roma, Kartacalıların elinde bulunan Agrigentum (Akragas) Kenti’ni ele geçirdi (M.Ö. 262). Denizde üstün durumda olan Kartacalılarla başa çıkabilmek için Roma bir donanma oluşturdu ve bu donanma ilk zaferini Gaius Duillus komutasında Sicilya’nın kuzeyinde bulunan Mylae’de kazandı (İÖ 260). Roma kesin sonuç alabilmek için Afrika’da bulunan Kartaca’ya saldırmaya karar verdi ve bunun için de daha güçlü bir donanıma hazırlamaya başladı.

Bu donanma Sicilya Adası’nın güneyinde bulunan Ecnomus’ta (Eknomos) yapılan ikinci deniz savaşında Kartacalılar yine yenilgiye uğradı (İÖ 256). Bu yenilgiden sonra Roma Ordulan Clupea yalarlarında Afrika’ya çıktılar. Kalabalık Roma Ordusu’nu doyurmanın zor olacağını düşünen Konsül M. Atilius Regulus, 1.500 askeri alıkoyarak ordunun geriye kalanını Roma’ya gönderdi. Eldeki kuvvetle Kartaca üzerine yürüyen Regulus, Kartacalılara ağır koşullar içeren bir teslim önerince, Kartacalılar General Xanthippos komutasında yeni bir ordu oluşturarak Romalılann karşısına çıktılar. İÖ 255’te Bagradas’ ta yapılan savaşta Romalılar yenildiler, Konsül Regulus da tutsak edildi. Böylece Roma’nın Afrika Seferi başarısızlıkla sonuçlandı.

Bundan sonraki savaşlar, Sicilya Adası’nın batı kesiminde yoğunlaştı. Roma, Panormus, Soluş gibi yerleşmeleri ele geçirirken Kartaca’nın adadaki en önemli kalesi olan Lilybaeum’u ele geçiremediler. Sonraki yıllarda Roma denizde üst üste iki yenilgi alınca deniz savaşlarından vazgeçti. İÖ 248’de savaşlara bir süre ara verildi. İÖ 247’de Kartaca, Sicilya’ya Hamilkar Barkas adında cesur bir komutan gönderince savaşın akışı değişti. Adada 6 yıl kalan Hamilkar, denizde Romalılara sürekli kayıplar verdirdi. Roma, Kartaca’ya son darbeyi denizde vuracağını düşünerek İÖ 242’de güçlü bir donanma oluşturdu. Konsül C. Lutatius Catulus komutasındaki Roma Donanması, İÖ 241’de Aegat Adaları yakınlarında Hanno komutasındaki Kartaca Donanması’nı yenilgiye uğrattı. Bunun üzerine Kartaca barış istemek zorunda kaldı. Antlaşmaya göre, Kartaca tüm Sicilya ve Lipari adalarım boşaltacak, Romalı tutsakları da koşulsuz serbest bırakacaktı. Böylece 23 yıldan beri süren savaş son buldu.

Advertisement

İkinci Kartaca Savaşı (İÖ 218-201).

Tarihte Hannibal Savaşı olarak da geçen bu savaş, dünya tarihindeki en önemli savaşlardan biridir. İspanya’da ordusunu düzenleyen Hannibal, Pireneleri ve Alpleri aşarak Roma topraklarına girmeyi planlıyordu. Hannibal, kardeşi Hasdrubal komutasındaki bir orduya İspanya’da bıraktıktan sonra 35 bin kişilik bir orduyla İÖ 218’de İspanya’dan hareket ederek Pirene Dağları’ nı aştı ve Güney Fransa’ya girdi. Yürüyüşünü sürdüren Hannibal, Alpleri, ordusundaki ağır hareket eden fillere karşın aşarak Po Ovası’na indi. Roma Ordusu ile burada yapılan ilk savaşı Kartaca kazandı. Daha sonra Po Irmağı’nı geçen Hannibal, Trebia Suyu kenarında iki aylık bir aradan sonra Roma Ordusu’nu bir kez daha yenilgiye uğrattı. Bu iki savaş sonunda Roma, Kuzey İtalya’yı yitirdi. Yürüyüşünü sürdüren Hannibal, Trasimenus Gölü kıyısında Konsül Flaminus komutasındaki 30 bin kişilik Roma Ordusu’nu bir kez daha yenilgiye uğrattı.

Bu yenilginin arkasından toplanan Roma Halk Meclisi, Q. Fabius Maksimus’u diktatör seçti. Bu arada Hannibal, Apulia’ dan Campania’ya girdi. Maksimus’un kararsız davranışları 216’da L. Aemilus Paulus ile M. Tarentius Varro’nun konsül seçilmelerine yol açtı. Roma bu iki konsülün komutasına büyük bir ordu verdi. Bu ordu aynı yıl içinde Cannae Meydan Savaşı’nda Hannibal‘e yenildi. Ancak bu zafer bile Roma Birliği’ni yıkamadı. Romalı Komutan Scipio’nın İspanya’da Hannibal’in kardeşi Hasdrubal’e karşı kazandığı savaşlardan sonra Hannibal’in İspanya’dan ek güç sağlamak olanağı da ortadan kalktıysa da İÖ 212’de Güney İtalya’da birçok kenti ele geçirdi. İÖ 211’de Roma yakınlarına kadar sokulmasına karşın kenti kuşatacak güçten yoksun olduğu için yeniden Güney İtalya’ya çekildi. İÖ 207’de Hasdrubal 300 bin kişilik bir orduyla Kuzey İtalya’ya girdi.

Adriya Denizi’ne dökülen Metaurus Irmağı kenarında Roma Ordusu ile yaptığı savaşı yitiren Hasdrubal aynı savaşta ölünce Hannibal‘in küçük kardeşi Mago küçük bir kuvvetle Liguria kıyılarında karaya çıktı. Ancak Hannibal‘e ulaşma olanağını bulamadı. Sonunun geldiğini anlayan Hannibal, Konsül Scipio’nun Kartaca’ya ilerlediği haberini alınca ordusuyla birlikte Hadrumetum’da Afrika kıyılarına çıktı. İki ordu Zama’da karşılaştılar. Hannibal askerlik yaşamındaki en ağır yenilgisini burada aldı. Kartaca ağır koşullar içeren bir antlaşma yaptı (İÖ 291). ikinci Kartaca Savaşı da böylece son buldu.

Üçüncü Kartaca Savaşı (İÖ 149-146).

M.Ö. 149’da Roma’nın yandaşı olan Numidya’yı, sürekli rahatsız etmesi nedeniyle, Kartaca’nın Roma’ya danışmadan savaş açması üzerine, Kartaca’nın ticaretteki üstünlüğünü kıskanan Roma, bir bahaneyle Kartacaya savaş açtı. Güçlü bir Roma Ordusu Afrika kıyılarına çıktı. Yorgun ve güçsüz Kartaca savaşmak yerine Roma ile anlaşmak yolunu seçti. Roma’nın rehin olarak istediği 300 soylu verildi, silahlar teslim edildi. Ancak Kartaca’nın yıkıma uğratılacağı söylenince Kartacalılar yeniden savunma durumuna geçtiler. Roma kenti iki yıl kuşatmasına karşın ele geçirmeyince P. Cornelius Scipio Aemillianus 10 147’de Afrika’ ya gönderildi. Her yandan kenti kuşatan yeni komutan, 6 gün 6 gece süren sokak çarpışmaarından sonra Kartaca’ yı ele geçirip yakıp yıktı. Kent bir daha yaşanmayacak biçimde tarihten silindi. Halkı köle olarak satıldı. Bu savaş sonunda Roma en güçlü rakiplerinden birini yok etikten sonra Akdeniz’deki genişlemesini sürdürdü. Kartaca Kenti ancak Sezar döneminde bir Roma kenti olarak yeniden tarih sahnesine çıkacaktır.


Leave A Reply