Kas Nedir? Ne İşe Yarar? Kasların Yapısı ve Kas Çeşitleri Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Kas nedir, ne işe yarar? Kas sistemi, kasların yapısı, çizgili ve düz kaslar, kas çeşitleri, özellikleri, görevleri hakkında bilgi.

kas

Kaynak: pixabay.com

KAS SİSTEMİ

Kaslar, canlıda hareketi meydana getiren yapılardır. Hareket, kasların uzayıp, kısalma yani kasılma özelliklerin bir sonucudur.

Tek hücrelilerde, paramesyumun kontraktil kofullarında görüldüğü gibi kasılma hareketi vardır. Bunlarda hücre içine dağılmış kasılabilme özelliğinde iplikler bulunur. Halkalı solucanlar ve yumuşakçalar gibi, omurgasızlarda düz kasdan oluşan bir kas sistemi vardır. Bu hayvanların hareketleri yavaştır. Eklembacaklılarda ise çizgili kaslar bulunur, bu nedenle hızlı hareket edebilirler.

KASLARIN YAPISI

Düz kas ve çizgili kas olmak üzere 2 tip kas dokusu mevcuttur.

Düz Kas: Düz kas hücreleri ince uzun olup, çekirdek hücrenin ortasında yer alır. Hücrenin sitoplazmasına sarkoplazma, hücre zarına da sarkolemma adı verilir. Sarkoplazmada uzanan iplikler görülür. Miyofibril denen bu iplikler kasılmayı sağlar. Düz kas dokusu, istediğimiz dışında, otonom sinir sistemi tarafından denetlenerek çalışır. Kasılma yavaş ve düzenlidir. Omurgalıların sindirim, solunum, dolaşım, üreme, boşaltım sistemlerinde düz kas dokusu bulunur.

Çizgili Kas: İskelet kası da denir. Hücreler, uzun, silindirik şekilli olup, daha kaimdir. Çok sayıda çekirdekleri vardır. Sarkoplazma içinde bulunan çok sayıdaki miyofibril, bantlı bir diziliş gösterir. Böylece açık ve koyu bantlar şeklinde ışık mikroskobunda görülebilir. Çizgili kaslar, isteğimiz dahilinde yani, beynin kontrolünde çalışır. Düz kasa oranla çok daha fazla fakat kısa süreli kasılma yaparlar.

Advertisement

Çizgili kasın yapısında; büyükten küçük birimlere doğru, kas demeti, kas telleri, teltikler ve iplikler (aktin ve miyozin) yer alır.

Kas liflerinde açık renkli görülen bölgeler “I’bandı, koyurenkli görülenler “A” bandı adını alır. I bandının tam ortasındaki koyu renkli çizgi ise “Z” bandıdır. “A” bandının ortasındaki açık renkli bant, “H” bandı adını alır. Kas dokusunda iki Z bandı arasındaki bölgeye sarkomer (Kas birimi) denir.

Çizgili kas dokusunda en küçük birim olan iplikler (miyofibril) iki çeşittir. Kalın ve kısa olanları miyozin, ince ve uzun olanları ise aktin iplikleri adını alır. Miyozin ipliklerinin bulunduğu kısım, koyu renkli olan A bandını oluşturur. Aktin iplikler ise, I bandını oluştururlar ve iki tarafta bulunan A bandının içine girerler. Böylece, A bandının uç kısımlarında miyozin ve aktin iplikleri bulunduğu halde, orta kısımda sadece miyozin iplikleri bulunur. Miyozinden meydana gelen bu orta kısım “H” bandıdır. Aktin ve miyozin ipliklerinin hareketi ile kas faaliyeti sağlanır.

Çizgili kasların kemiklere bağlandığı yerler, sıkı bağ dokusundan yapılmıştır. Bunlara kas kirişleri (tendon) denir. Çizgili kaslar, bir uçtan az hareketli olan kemiğe, diğer uçtan da hareketli bir ekleme bağlanır. Hareket, birbirine zıt olarak çalışan kaslar ile meydana geliyorsa böyle kaslara antagonist kaslar denir.

Antagonist kaslardan biri kasılırken, diğeri gevşer. Kol, bacak hareketleri, sırt, karın, omuz hareketleri, antagonist kas faaliyetidir. Bazı hareketler sırasında ise, kaslar aynı anda kasılıp aynı anda gevşerler. Böyle kaslara sinerjisi kaslar denir. Örneğin, ayakta dik ve hareketsiz durulduğunda her iki kas belli derecede kasılma gösterir.

Kalp Kası: Çizgili kas olmasına rağmen, isteğimiz dışında çalışır. Telcikler tek çekirdeklidir. Kas telleri kısa boylu ve dallanmıştır.

Advertisement

iskelet kasları

Kaynak 2

Kas; kasılarak vücudun hareketini sağlamaya yarayan organlardan her biri ve bu organların telsi olan dokusudur. Vücutta iskelet sisteminin ve iç organların hareketlerini sağlamakla görevli olan kas sistemi: Çizgili kaslar, düz kaslar kalp kası olmak üzere üç çeşittir. Çizgili kasların kasılmaları kişinin bilinci tarafından denetlendiğinden bunlara istemli kaslar da denir. Düz kaslar ve kalp kası istem dışı olarak çalışan kaslardır. Kişi bu kasların kasılmalarını bilinciyle, yani istemiyle denetleyemez. Çizgili kaslar vücut ağırlığının yaklaşık olarak yarısını oluşturur. İskelet sistemine olan yakın ilgileri nedeniyle bu kaslara iskelet kasları da denir.

İskelet kaslarının yani çizgili kasların kasılmalarıyla vücudun iskelet sistemi eklemlerden oynayarak kasılan kas grubuna göre değişen hareketler yapar. Örneğin bacak kasları uygun bir biçimde kasıldıklarında kişi yürür ya da koşar. Düz kaslar özellikle iç organların ve kan damarlarının duvarlarını çevrelerler. Düz kasların çalışmaları sinir sisteminin otonom sinir sistemi adı bölümünün denetimi altında bulunur. Çizgili kasların çalışmaları sinir sisteminin motor sinir sistemi bölümünün denetimi altındadır. Herhangi bir çizgili kasta kasılmanın olabilmesi için vücutta aşağıda belirtilen olayların düzenli bir biçimde gerçekleşmesi gerekir:

  1. Merkezi sinir sisteminin motor bölümünde istemli ya da refleks olarak bir kasılma uyarısının doğması.
  2. Bu uyarının motor sinirler yani oynatıcı sinirler yoluyla terminal plak deilen ve motor sinirin ucuyla kas arasında bulunan bölgeye gelmesi.
  3. Terminal plak bölgesinde motor sinirin ucundan asetil kolin adlı maddenin salgılanması ve bu maddenin terminal plak bölgesinde kası uyarması.
  4. Kasta gelişen uyarılma yeterli bir düzeye ulaştıktan sonra kası kasılmaya yöneltmesi.


Yorum yapılmamış

Leave A Reply