Kauçuk nedir? Kauçuk nasıl elde edilir? Kauçuk hakkında ilginç ve değişik bilgiler.
Lateks Kauçuk
Kauçuk kauçuk ağacı’ndan elde edilen dayanıklı, esnek bir maddedir. Kauçuğu ilk önce Brezilya’da, Amazon bölgesinde yaşayan yerliler bulmuştur. Bunlar, kauçuk ağacının kabuğunu baltayla kesince, içinden beyaz, yapışkan, süt gibi bir sıvı damladığını görmüşlerdi. Bu damlacıkları gözyaşına benzettikleri için de, ağaca kauçi adını verdiler. «Kauçi» Kızılderili dilinde «ağlayan ağaç» anlamına gelir. Yerliler, bir süre sonra, ağacın salgıladığı damlacıklardan yararlanmayı da öğrendiler; damlacıkları kurutarak, çocuklarına oyuncak toplar yaptılar.
Kristof Kolomb, Amerika’ya yaptığı ikinci yolculukta, buradaki Kızılderili çocuklarının çok iyi zıplayan toplarla oynadıklarını görünce pek şaşırdı. Bu toplar, Kolomb’dan sonra bu bölgeye gelen daha başka gezginlerin de gözüne çarpmıştı. Bu arada, o çağlarda yaşamış bir tarihçi, bu toplar için, «Öyle zıplıyorlardı ki, insan bunları ilk bakışta birer canlı sanıyordu!» demiştir. Ancak, aradan 300 yıla yakın bir zaman geçtikten sonradır ki, Avrupalılar da kauçuğu kullanmaya başladılar.
Kauçuk ağacı Kapalıtohumlular altşubesinin ikiçenekliler sınıfının Ayrıtaçyapraklılar takımından bir bitkidir. Sıcak, bol yağışlı topraklarda yetişir. İnce, uzun bir ağaçtır. Gövdesi düzgündür, açık renktir; genişliği 75-100 santimetre arasındadır. Boyu ise, 20-25 metreyi bulur.
Kauçuk ağacı temmuz, ağustos aylarında tomurcuklanır. Çiçekleri açık yeşildir. Sıvı halindeki kauçuk maddesi, ağacın gövdesiyle kabuğu arasındadır. Bu sıvıya, koyu bir sütü andırdığı için, lateks adı verilmiştir. «Lateks» latincede «süt» demektir.
Kauçuk ağacı beş yaşına gelinceye kadar pek az kauçuk verir. En verimli çağı ise, 7-12 yaşları arasıdır. 30 yıl boyunca kauçuk veren kauçuk ağaçlarına bile rastlanmıştır.
Lateksi, yani bitkinin özsuyunu elde edebilmek için, ağacın kabuğu yarılır. Lateks kendi haline bırakılırsa, süt gibi ekşir; içindeki kauçuk taneleri pıh-tılaşarak kötü bir koku çıkarırlar. Bunu önlemek için, sıvı halindeki lateksin içine birçok kimyasal maddeler karıştırılır. Bundan sonra, sıra kauçuğun ayrılmasına gelir. Bugün bu iş birçok usullerle yapılmaktadır. Kimi yerlerde, lateks içindeki kauçuğu çökertmek için, daha ilkel usuller de kullanılır; sıvı lateksin içine ekşimiş hindistancevizi sütü, limon suyu, idrar karıştırılır.
Kauçuk bir hammaddedir, işlenerek lastik haline getirilir; bundan yazı silgisi, ayakkaplar üzerine geçirilen kaloş, lastik çizme gibi giyecekler, otomobil lastiği, lastik boru gibi daha birçok eşya yapılır.
