Kaza nedir? Kazalar neden olur? Ev kazaları ile okulda meydana gelen kazalar ve çeşitleri nelerdir? Kazaları önleme hakkında bilgiler.
KAZALAR, her hangi kimsenin elinde olmayarak meydana gelen zararlı olaylardır. Şüphesiz, insanlar çok eski zamanlardan beri çeşitli kazalara uğraya gelmişlerdir. Görgü ve eğitimin ilerlemesi bunların bir kısmını ortadan kaldırmışsa da medeniyetin günden güne gelişmesi birçok yeni kazaların görülmesine yol açmıştır. Büyük ve emniyetli gemilerin yapılması deniz kazalarını, silâhların gelişmesi yabani hayvan tehlikelerini azaltmıştır. Öte yandan eskiden insanlar daha çok kendi kendilerinden sorumluydu. Halbuki modern toplumda birçok sebeplerle birbirlerine bağlıdır. Bir otobüs şoförünün küçük bir dikkatsizliği, bir demiryolu makasçısının dalgınlığı birçok kimselerin hayatına mal olabilir. Hiç şüphe yok ki kazaların en büyük sebebi dikkatsizliktir. Herkes günlük hayatında ve işinde azami dikkati gösterse, kazalar yok denecek dereceye iner, sayısız mal ve can kaybı önlenirdi.
«Kaza geliyorum demez» atasözü kazaların oluş şeklini çok iyi anlatır. Günlük hayatımızda daima bunu akılda tutarak hareket etmek aşağıda bahsedeceğimiz birçok kazaları önleyecektir.
Evdeki Kazalar
Ölümle sonuçlanan ev kazalarının dörtte üç kadarının sebebi düşmedir. Evlerde düşmenin başlıca sebepleri, yırtık halı, kilimler, çok fazla cilalanmış parke ve muşambalar, döşemede yerinden oynayıp kalkmış tahtalar, yere dikkatsizce bırakılan öteberidir.
Bu bakımdan ölüm, yaralanma, sakat kalma gibi feci sonuçlara sebep olacak kazaları, biraz dikkat, biraz da önceden alacağımız tedbirlerle önlememiz mümkündür. Çocuklu evlerde buna daha çok dikkat edilmesi gerekir.
Yırtık halıları yamamak, döşemenin kalkık tahtasını çakmak asla güç bir iş değildir. Cilalı zemin üzerindeki küçük seccadelerin fena halde kaydığını hepimiz biliriz. Bunu önlemenin en emin yolu seccadelerin altına kauçuk bir yaygı koymaktır. Banyolarda da kaymayı önlemek için kauçuk paspaslar kullanmak yerinde olur. Eşyanın yerli yerinde bulundurulması, bilhassa oyuncakların ayak altında bırakılmaması da evdeki düşme kazalarını önler. Küçük çocukların bulunduğu evlerde başka tedbirler de almak lazımdır. Bunların başında pencereleri çocuğun açamayacağı bir düzenle kapatmak, yahut dıştan korkuluk koymak gelir.
Çocukların pencere veya merdivenden düşmesi sık görülen kazalar arasındadır. Merdivene karşı en iyi tedbir, merdiven başlangıcına çocuğun açamayacağı özel bir kapı yapmaktır. Bebekler yüksek iskemlelerinde otururken onları sıkıca bağlamak uygun olur. Salıncaktaki bir bebeği bağlayıp bırakmak tehlikelidir. Kurtulma çabası içinde bağa dolaşıp boğulabilir. Hangi şekilde olursa olsun bağlı bebeği göz önün den ayırmamak gerekir. Bağ sadece geçici bir emniyet tedbiridir. Düşme kazalarının en sık rastlanan bir sebebi de yüksek bir yere ulaşmak için bir kutu, yahut sallanan eski bir iskemle gibi olur olmaz şeylerin üstüne çıkmaktır. Bunları yapmamayı alışkanlık haline getirmek lâzımdır, çünkü kaza geliyorum demez.
Yanıklar
Yanma kazaları da evlerde sık sık olur. Başlıca sebebi dikkatsizliktir. Önlemek için, kibrit, çakmak gibi yakıcı maddeleri çocukların ulaşamayacağı yerde bulundurmak ilk şarttır. Bebekleri soba, mangal gibi tehlikeli eşyadan uzak bulundurmalı, gerekirse bunların etrafını bir korkulukla çevirmelidir. Dolaplara mum yahut kibritle bakmamalı, bu gibi maddeler kumaşlara yaklaştırılmamalı-dır. Mum kullanmak gerekince mutlaka bir kaba dikilmelidir.
Yanıcı temizlik maddeleri kullanmak da tehlikeli yanmalara yol açar. Bilhassa benzin kullanmaktan kaçınılmalıdır. Soba veya ocak yakmak için de gaz veya benzin kullanmak tehlikelidir. Elbiselerin temizlenmesinde gaz kullanmak da doğru değildir. Ateş üzerinde bulunan, yahut henüz inmiş kızgın tava vs. nin sapı daima geliş geçiş olmayan tarafa doğru çevrilmeli, sıcak su veya yiyecek dolu tencere, tabak, tava vs. yi daima çocukların ulaşamayacağı bir yerde bulundurmalıdır.
Zehirlenme ve Boğulma
Her yıl kaza zehirlenmeleri birçok ölüme yol açar. Bakır kap kullananlar kabları daima kalaylı bulundurmaya dikkat etmeli, kalaysız kabda asla yiyecek bırakmamalıdır. Yiyecekler pişerken olsun, piştikten sonra olsun daima ağzı kapatılmalı, yahut mahfuz bir yerde bulundurulmalıdır. Böylece içine zehirli böceklerin düşmesi önlenmiş olur.
Dikkat edilecek hususlardan biri de ilaçlardır. Zehirli, tehlikeli ilâçlar, fare zehirleri, D D. T. vs. daima kilit altında bulundurulmalı, yahut çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklanmalıdır. İlâç alırken bir yanlışlığa meydan vermemelidir. Bu bakımdan, karanlıkta etiketi görmeden ilâç almaya kalkmak çok tehlikeli olabilir. Lizol, tuzruhu gibi temizlik işlerinde kullanılan tehlikeli maddeler daima ayrı bulundurulmalıdır.
Boğulmaları gaz ve su ile olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Suda boğulma kazalarına daha çok küçük çocuklar uğrar. Bir küçüğün başına daima böyle bir kaza gelebileceğini hesap ederek onu dolu kazan, leğen vs. yanında başıboş bırakmamak bu hususta dikkat edilecek ilk noktadır. Lüzumu olmadığı takdirde bu gibi kapları asla dolu bırakmamalıdır. Gazla boğulma vakaları daha çok havagazı ve karbon monoksit zehirlenmesinden olur. İyi yanmamış kömür mangallarını odalarına alarak zehirlenip ölenlerin haberi sık sık duyulmaktadır. Genel olarak kömürlerin iyi yanmasına, soba yakılıyorsa duman ve gaz sızdıracak delik bulunmamasına dikkat etmelidir. Kapalı yerde çalıştırılan motorların egzozu da karbon monoksit zehirlenmesine sebep olur.
Havagazı musluklarını, ocak yanmadan, dikkatsizlikle açık bırakmak sık sık zehirlenmelere yol açmaktadır. Tesisattaki her hangi bir kaçak da zehirlenmeye sebep olur.
Küçük çocukların havasız kalarak boğulmaları tehlikesi de mevcuttur. Bebeklerin eline verilen şeylerin ağızlarına sığmayacak büyüklükte olmasına dikkat etmelidir. İlk defa katı şeyler yemeye başlayınca daima yanlarında bulunmak, nefes borularına bir şey kaçmamasına dikkat etmek icap eder.
Kesikler
Bir yerimizin kesilmesi sık sık başımıza gelen kazalar arasındadır. Kesikler iyi bakılmazsa mikrop kapar, ciddî rahatsızlıklara yol açar. Üstelik tetanoz gibi korkunç bir hastalığa yakalanmak tehlikesi de vardır. Bu tehlikeleri önlemek için yapılacak ilk şey çocukların kesici âletler, cam eşya ve bilhassa cam kırıklarıyla oynamalarını önlemektir. İğne, makas gibi şeyler ortada bırakılmamalı, kesici bir şey taşıyan kimse daima dikkatli yürümelidir. Tahta eşyadan dışarı fırlamış çivi uçlarını yok etmek, boş konserve kutularını ortada bırakmamak gibi hususlar kazaları önleyici tedbirler arasındadır.
Elektrik
Ölüme sebep olan kazalar arasında cereyan çarpması önemli bir yer tutar. Bunun için, kullanılan elektrikli âletlerin hiç kusursuz olması gerekir. Elektrik kordonları eski olmamalı, ek yerleri iyi tecrit edilmelidir. Elektrik kazalarından korunmanın en önemli yollarından biri ıslak elle elektrik tel ve düğmelerine dokunmamaktır.
Okuldaki Kazalar
Okuldaki kazalardan çoğunun sebebi ev-dekilere benzer. Korunmanın en önemli yolu dikkattir. Uzun okul koridorlarında, merdivenlerde koşmak birçok kazalara yol açar. Makas, kalem, pergel gibi kesici ve delici eşyayı kullanırken çok dikkatli olmak, ortada bırakmamak, bunlarla şakalaşmamak lâzımdır. Bahçede oynarken her grupun arasında aralık bulunmalı, çarpışma suretiyle kaza vukuuna meydan verilmemelidir. Kesici âletler ve sapan gibi tehlikeli şeylerle oynamamalıdır. Lâboratuvarlarda fizik ve kimya deneyleri yaparken bilhassa dikkati elden bırakmamak, öğretmenin sözünden dışarı çıkmamak gerekir. Okulun oyun bahçesi ve cim-nastik salonuYıda oynar ve çalışırken, başkalarının bir kazaya uğramasına yol açmamaya çalışmalı, hem de dikkatsizlikle kendi başına bir kaza gelmesinden sakınmalıdır.
Çeşitli Kazalar
Ateşli silâhlar çok defa ölümle sonuçlanan kazalara yol açmaktadır. Patlayıcı silâhlar için kullanılan «şeytan doldurur» sözü bu konunun asla şakaya gelmediğini anlatmak için söylenmiştir. Bu bakımdan hiçbir surette bir
silâhın namlusunu bir insana veya kendine doğru tutmamak lâzımdır. Kullanılmayan silâhlar daima boş bulundurulmalı ve her ne suretle olursa olsun çocukların ulaşamayacağı bir yere konmalıdır. Hatta mümkünse evde silah bulundurulmamalıdır.
Yüzme mevsimi meydana gelen kazalar da her yıl bir çok cana mal olur. Bunların başlıca sebebi yüzme bilmeden, ya da iyice öğrenmeden derin yerde suya girmektir. Bu bakımdan yüzmeyi iyice öğrenmeden katiyen derin suya girmemelidir. Yüzmeyi iyice öğrendikten sonra bile kıyıdan fazla açılmamak, sandaldan giriliyorsa sandaldan uzaklaşmamak gerekir. Yemeklerden iki saat geçmeden denize girmek mide kramplarına yol açabilir.
Gittikçe gelişen sanayi tesislerinde sık sık vuku bulan kazaları önlemek için de günden güne iyi sonuçlar veren tedbirler alınmaktadır.
En çok ölüme sebebiyet veren kazalar, trafik kazalarıdır. Bu bakımdan yayalar da, vasıta kullananlar da kazaları önleyecek tedbirleri almalı ve çok dikkatli olmalıdır.
