Haltercilerin spor müsabakalarından önce kokladıkları madde nedir? Haltercilerin bu maddeyi koklamalarının nedeni nedir? Halterin tarihçesi.
Halter müsabakalarında hepimizin gördüğü bir detay vardır. Sporculara çalıştırıcıları tarafından bir madde koklatılır. Bu madde nedir? Sporcuya nasıl bir avantaj sağlamaktadır?
Türkiye’de Halter
Türkiye’de halter sporu, aklımıza iki önemli isim getirir. “Cep Herkülü” lakabıyla hatıralarımıza kazınan ve yakın zamanda kaybettiğimiz Naim Süleymanoğlu ile onun ardından ülkemizi olimpiyatlarda ve dünya şampiyonalarında başarıyla temsil eden Halil Mutlu. Türkiye’de, halter sporunun sevilip izlenmesinde, takip edilmesinde ve gençlerin bu spora ilgi duymasında bu iki başarılı sporcunun katkısı çok fazladır.
23 Ocak 1967’de Bulgaristan’da dünyaya gelen Naim Süleymanoğlu, haltere henüz 10 yaşındayken başladı. 15 yaşına geldiğinde Brezilya’da düzenlenen Dünya Gençler Halter Şampiyonası’na katıldı ve 52 kiloda iki altın madalya alarak dikkatleri topladı. 16 yaşında, bu kez rekor kırarak yeniden şampiyon oldu. Bu, halter tarihinde en genç dünya rekortmeni unvanını elde etmesini sağlıyordu. Bu tarihten sonra da pek çok turnuvada da benzer başarılar kazandı.
1986 senesinde, Avustralya Melbourne’de düzenlenen Dünya Halter Şampiyonası’nda bir süre kendisinden haber alınamadı. Daha sonra 11 Aralık’ta ortaya çıktı ve Türk Büyükelçiliği’ne sığınarak, Türkiye’de yaşama, ve Türk Milli Takımı adına karşılaşmalara çıkma talebinde bulundu. Bu talep ülkemizce kabul edildi ve hemen ardından, Naim Süleymanoğlu adını aldı.
1992 Barcelona Olimpiyatları’nda Türkiye adına yarışmaya başladı. Rakiplerine karşı ezici bir üstünlük sağladı ve yurda altın madalyayla döndü. Yine aynı sene, Uluslararası Halter Basın Komisyonu tarafından “Dünyada Yılın Haltercisi” seçildi. 1993 Dünya Şampiyonası’na katıldı, 3 altın madalya kazanmasının yanı sıra, 2 de dünya rekoru kırarak döndü. 1994’te Bulgaristan’da yapılan Avrupa Halter Şampiyonası’nda, sadece üç kaldırış yaptı, üç dünya rekoru kırmayı başardı. Çin’de yapılan Dünya şampiyonasında sakatlığı sürmesine rağmen 3 farklı dalda altın madalya kazandı. Naim Süleymanoğlu, Uluslararası Halter Federasyonu’nun 2000 yılında toplanan kongresinde asbaşkanlık görevine getirildi.
Sporcuların Kokladığı Madde
Cep Herkülü Naim Süleymanoğlu’nu izlerken mutlaka dikkatinizi çekmiştir. Haltercilere, kaldırış yapmaları için podyuma çıkmadan hemen önce antrenörleri bir şey koklatır. Bu madde, solunum yollarını açmaları içindir ve amonyaktır. Sanıldığının aksine, sporculara fizyolojik bir katkı sağlamaz. Bilindiği gibi amonyak keskin ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Ancak bu koku, haltercilere psikolojik anlamda fayda sağlar. Konsantrasyonu artırır ve sporcuyu kaldırış yapmaya hazır hale getirir.
Solunum yollarını açmak için başka kimyasallar da mevcuttur. Amonyaktan daha etkili olabilen bu maddeler, doping sınıfında kabul edildiklerinden müsabakalarda kullanılması yasaklanmıştır. Bu nedenle halterciler, spor kuruluşları ve doping ajansı tarafından sakıncalı görülmeyen amonyağı koklarlar.
Halter Sporunun Tarihi
Halter, gelişkin bir sportif faaliyet değildir. Dayanıklılık ve güç ölçmek için yapılan ağırlık kaldırma, halterin temelini oluşturur. İlk olarak eski Mısır ve Yunan medeniyetlerinde görülür. Uluslararası önemini 19. yüzyılda arttırarak belirli kurallara uygun biçimde gerçekleştirilen halter sporu, 1896’da Atina’da yapılan ilk modern olimpiyat oyunlarının programında kendine yer bulur. İlk halter şampiyonası ise, altı ülkeden toplam yedi sporcunun katılımıyla, 1891’de Londra’da organize edilir.
Pehlivanlığa tutkuyla bağlı gençlerin, kollarını güçlendirmek amacıyla yaptıkları çalışmalar, Türkiye topraklarında halter sporunun temelini atmıştır. Bu çalışmalar, büyük bir taşın ya da hayvanın kucaklanıp kaldırılmasıyla gerçekleşir. Daha sonradan yapılmaya başlanan ağırlık kaldırma sporu ise, savaşlarda kalkan kullanmayı kolaylaştırma amacı taşır. 4. Murat döneminde, ordunun moral ve güç kazanmasını sağlamak amacıyla bu tip idman ve yarışmaları yapıldığı bilinir. Sultan 4. Murat da her gün mermer güllelerle ağırlık kaldırma idmanı yapmıştır.
