Yeryüzünde ip yapımında kullanılan ilk bitki olma özelliğini taşıyan ve yetiştirilmesi özel izne tabi olan kenevir bitkisi hakkında bilgiler. Kenevir nedir?
Anavatanı Orta Asya olan kenevir, yeryüzünde ip yapmakta kullanılan ilk bitkidir. Bugün Asya’da olduğu gibi Avrupa ve Kuzey Amerika’da da yetiştirilen keneviri ilk defa M.Ö. 3.000 yıllarında Çinliler kullanmıştır. Çinlilerin kumaş yapmakta kullandığı kenevirin Avrupalılarca bilinmesi M.Ö. 270 yılına rastlar. Amerika’ya ilk yerleşen İngilizler burada hemen kenevir tarımına başlamıştır.
Kendir diye de anılan kenevir kendirgillerden iki evcikli bir bitkidir. Sapındaki liflerden halat, çuval, sicim gibi kaba örgüler yapılır. Kenevir yıllık bir bitkidir. Rutubetli, ılık iklimlerde daha iyi yetişir. Kenevir ekilen toprak daima iyi sulanmalıdır. Uzun boylu bir bitki olan kenevirin boyu 1,20 metre. ile 3,50 metre arasında değişir. Yaprakları el ayası biçiminde ve ince, uzundur.
Kenevirin erkek ve dişi çiçekleri ayrı bitkilerde bulunur. Erkek çiçekler bitkinin ucunda salkım şeklinde durur. Dişi çiçekler yeşil bir kılıf içinde ve tek bir organdan ibarettir. Yaprak koltuklarında bulunur. Tohumları darı büyüklüğündedir.
Kenevir, tohum ve lif keneviri olmak üzere ikiye ayrılır. Liflerinden faydalanılacak kenevirler doğrudan doğruya tohumu toprağa serpmek suretiyle ekilir. Polen çiçekleri iyice açtığı zaman kenevir bitkisinin hasat zamanıdır.
Tohum keneviri, açılan özel çukurlara atılır, üstleri toprak doldurulur. Bunların boyu 3 – 6 metre arasında değişir. Lif kenevirinden daha kalın ve dallı, budaklı olurlar. Kenevir tohumundan elde edilen yağ yumuşak sabun yapmakta ve boyalara karıştırmakta kullanılır.
Kenevirin lifleri iki usulle çıkarılır. Hava ‘ile çıkarmada kenevirler yayılarak havanın ve daha çok çiğin etkisiyle lifleri saran maddenin kolayca ayrılması sağlanır. Su ile ayırmada da kenevirler suya daldırılır ve ‘bu sayede liflerin ayrılması sağlanır. Lifleri saran madde iyice ayrılacak hale gelince kenevirler yıkanır ve temizlenir.
Kenevir çok sağlam ve dayanıklı olduğu için halat yapımında kullanıldığı gibi, halı ipi, yelken bezi vs. yapımında da kullanılır. Hindistan’da yetişen bir kenevir çeşidine Hint keneviri yahut «jüt» denir. Hint kenevirinin tohumlarından yağ çıkarıldığı gibi, yapraklarından da esrar çıkarılır. Güney Amerika’da kullanılan «marihuana» adlı uyuşturucu madde de bir çeşit kenevirin çiçek ve yapraklarından elde edilir.
Memleketimizde kenevir ekimine büyük önem verilir. Dünyanın yıllık kenevir ihtiyacı 250.000 tondan fazladır. En çok kenevir yetiştiren memleketler İtalya, Rusya, Fransa, Meksika ve Hindistan’dır.
