Kereviz nedir, nasıl bir bitkidir? Kerevizin özellikleri, yetiştirilmesi, tarihçesi nedir? Kerevizin kullanım şekilleri, beslenmedeki yeri hakkında bilgi.
Kereviz
Kereviz; (Lat. Apium graveolens) İkiçenekliler sınıfının Maydanozgiller familyasından bir bitkidir. Kökleri ve yapraklan sebze olarak kullanılan iki yıllık bir bitkidir. Bileşiminde tıbbi nitelikler taşıyan maddeler vardır. Yaprakları çok parçalı, yaprak sapı oluklu, kökü şişkin ve etlidir. Çiçekleri küçük ve sıra renklidir. 1.5-2 mm kadar olan meyvesi kokulu, tüysüz ve esmer rengindedir.
İlkçağda Mısırlılar ve Yunanlılar tarafından da bilinen ve kullanılan kereviz, Avrupa, Akdeniz Havzası ve Kafkasya Bölgesi’nde yetişen yabani kerevizden ayıklama ve ıslah yoluyla elde edildi.
Kereviz birinci yıl yalnızca kök ve yaprak verir. İkinci yıl ise sap vererek çiçek açar ve tohum verir. Kökü gelişkin olanlara kök kereviz, sapı gelişkin olanlara da yaprak kereviz denir. Kerevizin yenen bölümü yuvarlak, yassı ve şişkin olan kökleriyle yapraklarıdır. Mart ve nisan aylarında ekilir. Soğuğa dayanıklıdır, sıcağı ve kuraklığı sevmez. Kışın hasadı yapılır. Uyarıcı ve idrar söktürücü nitelikleri vardır. Tohumlarında bulunan açıcı yağ, damıtma işlerinde kullanılır. Türkiye’de Odessa kerevizi ve sarı kereviz adı verilen iki çeşit kök kereviz yetiştirilir. Odessa kerevizi iri köklü, buruşuk kabuklu ve lezzetlidir. Çokça yetiştirilir. Sarı kerevizin yan kökleri fazla olduğu için Odessa kerevizi kadar tutulmaz.
Kereviz verimli ve nemli, toprakta iyi yetişir ve bol su ister. Bu bitkinin yetiştirilmesi için önce tohumları kapalı bir yere, iyi toprağa ekilir. Sonra fideler bahçeye dikilir. Henüz yeşilken kerevizin çok acı ve yakıcı bir tadı vardır. Kereviz, pişirilerek yendiği gibi, olgunlaştıktan sonra çiğ olarak da yenebilir.
İkiçenekliler sınıfının, ayrı çanakyapraklılar takımının maydanozgiller familyasından olan kerevizde B vitamini, demir ve kireç vardır. Kerevizin onda dokuzu sudur.
Kullanımı
Kereviz tüm dünyada sebze olarak yenir. Kuzey Amerika’da yaprak sapı kullanılır. Avrupa’da hipokotil, kök sebzesi olarak kullanılır. Yapraklar kuvvetli aromalıdır ve çorba ve güveçte lezzet verici olarak veya kurutulmuş bitki olarak daha az kullanılır. Kereviz, soğan ve biber, Louisiana Creole ve Cajun mutfağının “kutsal üçlüsü” dür. Kereviz, tavuk şehriye çorbası gibi birçok çorbanın temelidir. (Kereviz Yemeği Tarifi)
Kereviz yaprakları genellikle yemeklere karabiber gibi, ancak karabiberden daha hafif baharatlı bir lezzet katmak için kullanılır. Kereviz yaprakları, pişmiş, kızartılmış veya kavrulmuş balık, etlerle kullanılmak üzere baharat üzerine serpilir ve çorba ve güveçlerde kullanılmaya uygun taze baharatların bir karışımı olarak uygundur. Ayrıca çiğ olarak yenebilir, salataya veya garnitür olarak karıştırılabilir.
Ilıman ülkelerde kereviz tohumları için de yetiştirilir. Aslında çok küçük meyveler, bu “tohumlar” parfüm endüstrisinde kullanılan değerli bir uçucu yağ verir. Yağ, kimyasal bileşik apiole içerir. Kereviz tohumları, bütün tohumlar veya öğütülmüş olarak lezzetlendirici veya baharat olarak kullanılabilir.
