Kimyada Tuzların Sınıflandırılması Nasıl Yapılır? Nötr, Asidik, Bazik, Çift ve Kompleks Tuz Nedir?

Tuzların sınıflandırılması nasıl yapılır? Kimyada nötr tuz, asidik tuz, bazik tuz, çift tuz ve kompleks tuz nedir, özellikleri nelerdir?

Kaynak: pixabay.com

Tuzlar kimyasal özelliklerine göre, katyonu oluşturan baz ve anyonunu oluşturan asidin karakterleri göz önüne alınarak üç farklı sınıfa ayrılır. Bu üç sınıfın dışında yapısı itibariyle de iki sınıf daha tuz vardır.

A. NÖTR TUZ

Katyonu kuvvetli bir baz, anyonu da kuvvetli bir aside ait olan tuzlara nötr tuz adı verilir. Bu nedenle kuvvetli bir asit ile kuvvetli bir bazın nötralleşme tepkimesi sonucunda oluşan tuzlar nötr tuz olarak adlandırılır.

Not: Nötr tuzların sulu çözeltileri nötr özellik gösterir. Yani pH değeri 7 olur.

$\displaystyle NaOH(s)+HCl(s)\to NaCl(s)+{{H}_{2}}O\left( s \right)$
$\displaystyle 2KOH\left( s \right)+{{H}_{2}}S{{O}_{4}}\left( s \right)\to {{K}_{2}}S{{O}_{4}}+2{{H}_{2}}O\left( s \right)$

B. ASİDİK TUZ

Katyonu zayıf bir baza, anyonu da kuvvetli bir aside ait olan tuzlara asidik tuz adı verilir. Bu nedenle kuvvetli bir asit ile zayıf bir bazın nötralleşme tepkimesi sonucunda oluşan tuzlar asidik tuz olarak adlandırılır.

Not: Asidik tuzların sulu çözeltileri asidik özellik gösterir. Yani pH değeri 7 den küçük olur.

$\displaystyle N{{H}_{3}}\left( s \right)+HCl\left( s \right)\to N{{H}_{4}}Cl\left( s \right)$
$\displaystyle Ca{{\left( OH \right)}_{2}}\left( s \right)+{{H}_{2}}S{{O}_{4}}\left( s \right)\to CaS{{O}_{4}}\left( s \right)+{{H}_{2}}O\left( s \right)$

C. BAZİK TUZ

Katyonu kuvvetli bir baza, anyonu da zayıf bir aside ait olan tuzlara bazik tuz adı verilir. Bu nedenle zayıf bir asit ile kuvvetli bir bazın nötralleşme tepkimesi sonucunda oluşan tuzlar bazik tuz olarak adlandırılır.

Not: Bazik tuzların sulu çözeltileri bazik özellik gösterir. Yani pH değeri 7 den büyük olur.

$\displaystyle 2NaOH\left( s \right)+{{H}_{2}}C{{O}_{3}}\left( s \right)\to N{{a}_{2}}C{{O}_{3}}\left( s \right)+2{{H}_{2}}O\left( s \right)$
$\displaystyle KOH\left( s \right)+C{{H}_{3}}COOH\left( s \right)\to C{{H}_{3}}COOK\left( s \right)+{{H}_{2}}O\left( s \right)$

D. ÇİFT TUZ

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi baz katyonu ve asit anyonu arasında oluşan bileşikler tuz olarak adlandırılmaktadır.

Bazı tuz bileşikleri oluşurken bir baz katyonu, iki farklı asit anyonu ile ya da bir asit anyonu iki farklı baz katyonu ile birleşmiştir. Hatta iki farklı tuz bileşiği bir arada bulunarak bileşik özelliği gösterebilmektedir. Yapısında birden fazla anyon ya da katyon türü içeren tuz bileşikleri çift tuz olarak adlandırılır.

Çift tuzları oluşturan iyonlar su molekülleri ile birlikte bulunarak kristal yapılarını oluşturur.

$\displaystyle {{K}_{2}}S{{O}_{4}}.A{{l}_{2}}{{\left( S{{O}_{4}} \right)}_{3}}.24{{H}_{2}}O$ : Potasyum alüminyum sülfat tuzu
$\displaystyle {{\left( N{{H}_{4}} \right)}_{2}}S{{O}_{4}}.A{{l}_{2}}{{\left( S{{O}_{4}} \right)}_{3}}.24{{H}_{2}}O$ : Amonyum alüminyum sülfat
$\displaystyle KCl.MgC{{l}_{2}}.6{{H}_{2}}O$ : Potasyum magnezyum klorür (Karnalit)

Çift tuzlar suda çözündüklerinde birden fazla tür anyon ya da katyon oluşur.

$\displaystyle {{K}_{2}}S{{O}_{4}}.A{{l}_{2}}{{\left( S{{O}_{4}} \right)}_{3}}.24{{H}_{2}}O\to 2{{K}^{+}}+2A{{l}^{3+}}+4SO_{4}^{2-}$

Çift tuzlar fiziksel ve kimyasal özellikleri bakımından kendilerini oluşturan bileşenlerine benzerler. Genellikle suda iyi çözünürler ve tatları şekerimsidir. Çift tuzlar çok eski zamanlardan bu yana evsel ya da endüstriyel atıkların iyileştirilmesi için, kozmetik sanayisinde ve deri sanayisinde kullanılmaktadır.

E. KOMPLEKS TUZ

Bir metal kayonu ile bileşik oluşturan anyonun yapısında merkezde bulunan bir metal atomuna bağlı nötral veya negatif yüklü atom ya da gruplar içeren bir anyondan oluşan bileşik kompleks tuz (koordinasyon bileşiği) olarak tanımlanır. Kompleks tuzlar suda çözündüklerinde anyonu oluşturan metal ve bağlı gruplar birbirinden ayrılmazlar ve kompleks iyon şeklinde suya geçerler.

$\displaystyle {{K}_{4}}\left[ Fe{{\left( CN \right)}_{6}} \right]\to 4{{K}^{+}}\left( s \right)+{{\left[ Fe{{\left( CN \right)}_{6}} \right]}^{4-}}\left( s \right)$
$\displaystyle F{{e}_{4}}{{\left[ Fe{{\left( CN \right)}_{6}} \right]}_{3}}\to 4F{{e}^{3+}}\left( s \right)+3{{\left[ Fe{{\left( CN \right)}_{6}} \right]}^{4-}}\left( s \right)$
$\displaystyle N{{a}_{3}}\left[ CrO{{F}_{4}} \right]\to 3N{{a}^{+}}\left( s \right)+{{\left[ CrO{{F}_{4}} \right]}^{3-}}\left( s \right)$
$\displaystyle {{K}_{3}}\left[ Ag{{\left( {{S}_{2}}{{O}_{3}} \right)}_{2}} \right]\to 3{{K}^{+}}\left( s \right)+{{\left[ Ag{{\left( {{S}_{2}}{{O}_{3}} \right)}_{2}} \right]}^{3-}}\left( s \right)$