Kırım Türkleri Edebiyatının özellikleri nelerdir? Kırım Türkleri Edebiyatı temsilcileri, yazarları, eserleri hakkında kısa bilgi.
Kırım Türkleri Edebiyatı
Karadeniz’in kuzeyindeki Kırım yarımadasında yaşayan Kırım Türkleri, XVIII. yüzyıl sonlarındaki Rus istilâsıyla Romanya, Türkiye gibi ülkelere göç etmişlerdir. Yurtlarında kalan Türklerden büyük bir kısmı da II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği’nin çeşitli bölgelerine sürgün edilmiştir. Sovyetler’in dağılmasıyla sürgünde bulunan Kırım Türkleri yeniden vatanlarına dönmeye başlamışlardır.
Kırım Türkçesi, Kıpçak diline dayanır. Ancak Oğuz diline dayanan Osmanlı Türkçesinin hayli etkisinde kalmıştır. Canlı, zengin, gelişmiş bir halk edebiyatı geleneğine sahip olan Kırım Türkleri, halk öyküsü, destan, mâni, atasözü gibi türlerin güzel örneklerini vermişlerdir.
XV. yüzyıldan XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar Kırım Türkleri edebiyatını temsil eden adlardan Mengli Giray, Hüseyin Kefevî, Bora Gazi Giray, Rammayıl Hoca, Âşık Ömer, Mustafa Cevheri, Âşık Ârif, Leyla Bikeç, Can Muhammed, Edip Efendi gibi şair ve yazarları saymak mümkündür.
Kırım’da çağdaş Türk edebiyatı dönemi İsmail Gaspıralı’nın 1883’te Tercüman gazetesini çıkarmasıyla başlar. “Dilde, düşüncede, işte birlik” ülküsüyle çıkan bu gazete; çok sayıda yazar, şair, düşünce adamının yeni eserler vermesini ve yeni adların yetişmesini sağlamıştır.
Gazete, sadece Kırım’da değil bütün Türk dünyasında ilgiyle ve heyecanla takip edilmiş, “dilde birlik” sağlama çabaları başlamıştır.
İsmail Gaspıralı ile başlayan ve günümüze kadar devam eden dönemin temsilcilerinden Hasan Basri Ayvazov, Mehmet Nüzhet, Şefika Sultan, Abdullah Latifzâde, Bekir Sıtkı Çobanzâde, Ömer İpçi, Şevki Bektöre, Cengiz Dağcı, Seyyit Toktargazi, Abdürrahim Altanlı Şeyhzâde, Halil Kadiroğlu, Eşref Şemizâde vb. sayılabilir.
Londra’da yaşayan, eserlerini Türkiye’de yayımlayan Cengiz Dağcı Kırım Türkleri edebiyatının önemli yazarlarındandır.
