Kızamık nasıl bir hastalıktır, nasıl gelişir, nasıl bulaşır? Kızamık hastalığının belirtileri, teşhisi, evreleri, alınacak önlemler ve tedavisi hakkında bilgi.
Kızamık
Kızamık; Kızamık, nezle ateş ve kırmızı döküntü ile kendini belli eden, bulaşıcı hastalıktır. Senenin her ayında görülmekle beraber, en fazla yaygınlaştığı aylar kış ve ilkbahar aylarıdır. Yeni doğan bebekler 4-5 aylık oluncaya kadar kızamığa yakalanmazlar. Yetişkinlerin de bu hastalığa yakalandıkları, çok nadirdir. Hastalığın kuluçka devri, 10 – 11 gündür. Bundan sonra nezle devri başlar.
Çocukta yüksek ateş, halsizlik, kuru öksürük iştahsızlık mevcuttur. Gözler sık sık sulanır ve ışığa bakamaz. Nadir de olsa bazen burun kanaması yapar. Ateş bir kaç gün 38 – 39 derecelerde dolaştıktan sonra 37° ye iner. Bundan sonra döküntü devresi gelir. Kızamık döküntülerinden önce beliren gripal halde, ateş düşürücü ilaçlar kullanıldığı takdirde çocuğun kızamığı dökmeyeceği şeklinde, halk arasında yerleşmiş olan fikir tamamen yanlıştır. Zaten döküntü ancak nezle halinin sonunda meydana gelir. Ateş düşürücü ilaçlar, kızamığın ateşine faydalı olmamaktadır. Fakat hastalığın yenilmesinde faydalı etkileri olduğu mutlaktır.
Nezle devrinin sonunda çocuğun ağız ve yanaklarında, kenarları sarımtırak lekeler belirir. Bunlar döküntünün 24 saat içinde başlayacağının delilidir. Kızamıkta lekeler kulak altı boyun ve alında başlayarak, bütün bir vücudu kısa bir zamanda sarar. Bu hal özellikle sırt ve yüzde bariz bir hal alır, ve çocuğun genel durumu iyice bozularak ateşi 40 dereceye kadar çıkar. Kuru öksürük şiddetlenir, burun iyice tıkanır. Bu hal 3 gün kadar devam ettikten sonra, ateş tedricen düşmeğe başlar. Döküntülerin rengi gitgide esmerleşir. Ve hafif bir pullanma göze çarpar. Öksürük yumuşar. Fakat iştahsızlığı daha bir müddet devam edebilir.
Bir çok hastalıklarda olduğu gibi kızamıkta da verem mikropları vücutta faaliyete geçer. Bunun için kızamık geçiren çocuklarda bir süre sonra hafif seyreden ateşler ve iştahsızlık müşahede edilecek olunursa ve özellikle lenf bezlerinde bir şişkinlik varsa, vakit geçirmeden bir doktora baş vurulmalıdır. Hastalık esnasında çocuğun beden ve çamaşır temizliğine itina etmelidir. (Üşütmemeğe dikkat edilerek).
Kızamıkta halk arasında sık sık kullanılan bir içe dökme tedbiri vardır.
Genel olarak ilaç kullanıldığı takdirde döküntülerin dışarı çıkmayıp, iç uzuvlar da meydana geleceği zannedilir ve bunun da çocuğu ölüme götüreceği fikri yaygın bir haldedir. Halbuki bu yanlıştır. Bilindiği gibi, kızamık döküntüsü damarların genişlemesi ile alakalı bir şeydir. Çocuk ne kadar sıhhatli ise damarları o oranda genişler ve döküntüsü o oranda çok olur. Zayıf çocuklarda ise, dolaşım sistemi bozuk olduğu için döküntü az olur. Bunların bünyeleri esasen dayanıklı olmadığı için, kızamık esnasında vücuda giren mikroplara karşı mukavemet az olur. Ve genel olarak zatürreye yakalanırlar. Hasta bünyeli bir yavrunun kızamıktan sonra bu tip ağır hastalığa yakalanması da kızamığın içe dökmesi olarak yorumlanır.
Aslında gerekli tedbirler alındığı takdirde hiç de korkulacak bir hastalık değildir. Yalnız hamile olanların hastalığa tutulması çocuğun beslenmesi ve gelişmesi halinde biraz üzücü neticeler yaratır. Bazı aileler nasıl olsa bunu da geçirecek diye, kızamık çıkaran büyük çocukların yanına iki yaşından küçük olan kardeşlerini de sokarlar. Bu gayet yanlış bir davranıştır. Küçük bebekler hızla geliştikleri için bu hastalığın yükünü kaldıramazlar. Arkasından yukarıda saydığımız durumlar başlayabilir. Kızamık aşısı hastalıktan korunmada büyük fayda sağlamaktadır.
Kaynak 2
KIZAMIK, en çok çocuklarda görülen, mikroplu, bulaşıcı bir hastalıktır. IX.-X. yüzyıllarda yaşamış ünlü Türk hekimi Razi bu hastalığı ilk defa inceleyen bilim adamıdır. Ondan sonraki çağlarda, dünyanın çeşitli yerlerinde ortaya çıkan salgınlarda daha bir çok hekimler kızamığı incelemişlerdir. Yalnız, kızamık bu kadar eskiden beri bilinen bir hastalık olmasına rağmen, bir virüsten ileri geldiği ancak son zamanlarda anlaşılmıştır.
Kızamık virüsü çok ufaktır. Hastalığın ateşli devresinde hastanın kanında, burun, boğaz ve göz salgılarında bulunur. Yalnız, kızamık mikrobu çok dayanıksızdır; güneş ışığı, aydınlık, kuruluk, hava değişmeleri onu kısa zamanda öldürür.
Kızamık virüsü vücudun en çok dış yönünü sever; onun ifin, deri üzerine yerleşip, kızamığın bilinen lekelerini ortaya çıkarır. Kızamık geçirenler, çok defa, bağışıklık kazanırlar, ömürleri boyunca bir daha bu hastalığa tutulmazlar.
Yeni doğmuş çocuklarda ilk altı ay içinde kızamık pek az görülür. Ondan sonra, kızamığa tutulma ihtimali gittikçe artar. Kalabalık şehirlerde hastalık en çok 3- 10 yaş arasındaki çocuklarda olur. En salgın devresi de kışın sonlarıyla ilkbahar aylarıdır. Bu mevsimlerde havanın değişik gitmesi dolayısıyla, yukarı solunum yolları nezlesinin artması kızamığa hazırlayıcı sebeplerdendir.
Kızamığın Dört Devresi
Kızamığın süresini dört bölüme ayırabiliriz: 1) Kuluçka süresi; 2) Başlangıç; 3) Döküntü süresi; 4) iyileşme.
1. — Kuluçka Süresi: Mikrobun alınmasından ilk belirtilerin ortaya çıkmasına kadar geçen süredir ki ortalama olarak 11 gündür.
2. —Başlangıç (Nezle) Süresi: Birdenbire bir burun ve boğaz nezlesi başlar. Ateş birden yükselir. Nezle hali gittikçe şiddetlenir, gözler kanlanır, kimisinde ses de kısılır. Öksürük, bronşit, kırıklık, halsizlik, kusma, burun kanaması da kızamığın başlıca belirtileridir.
Bu durum 3-4 gün sürer. Son günlerinde hastanın ağzında, yanaklarının içinde, diş etlerinde, toplu iğne başı büyüklüğünde, çevreleri kırmızı, kirli beyazımtırak birtakım ufacık lekeler (koplik lekeleri) görülür. Bunlar deri döküntülerinin başlamak üzere olduğunu gösteren belirtilerdir.
Bu sürenin sonunda hastanın ateşi biraz düşer gibi olursa da ateş bundan sonraki sürelerde yeniden yükselecek, daha şiddetli olacaktır.
3. — Döküntü Süresi: Hastanın önce kulak arkalarında, saç diplerinde, sonra yüzünde ufak, kırmızı lekeler başlar. Bunlar kızamığın belirli «döküntü» leridir. Başlangıçta tek tek olan bu kabarık lekeler az zamanda sıklaşır, büyür, yüzün her yanını sarar, göğse, sırta, karına, kollara, bacaklara yayılır.
Göz kapakları şişer, hattâ kimisinde gözler kapanır. Dudaklar kuru ve paslıdır. Ateş yeniden yükselir. İdrar azalır, rengi koyulaşır.
Hastanın bu «kızamık dökme» süresi de 3-4 gündür. Ondan sonra ateş ya bol bir terle birdenbire, ya da yavaş yavaş düşer.
4. — İyileşme (Nekahat) Süresi: Ateş düşmüştür. Lekeler, ilk çıktıkları yerlerden başlamak üzere, bir iz bırakmadan, birer birer kaybolur, yerlerinde ufak, pul pul kepekler görülür. Böylece, hastalık sona ermiş olur.
Kızamığın Tehlikeli Halleri
Kızamık bazı çocuklarda hafif, bazılarında ise, lekelerin çıkmasına bile kalmadan, ölüme götürecek kadar ağır geçebilir. Hastalık sırasında birtakım karışmalar (ihtlâtlar) olabilir ki bunlar tehlikeyi artırır. Karışmaların başında zatürree, bronkopnömonl gelir; sulu zatülcenp de olabilir. Bazı hastalarda kalbin iç ve dış zarlarında, hattâ kalbin kasında iltihaplar olur. Boğazdan, burundan atlayan cerahat mikropları orta kulakta şiddetli iltihaplara yol açabilir.
Kızamık, bazen, kuşpalazı (difteri), çiçek, suçiçeği, kızıl gibi daha başka bulaşıcı hastalıklarla birlikte de olabilir. O zaman hastalık daha tehlikeli bir hal alır.
Kızamığın Tedavisi
Hasta sağlamlardan ayrılmalı, odası temiz olmalı, güneş görmelidir. Odanın sıcaklığı 18-20 derece arasında tutulmalı, çocuğun üşümemesine, soğuk almamasına dikkat etmelidir. Ateşli zamanlarda hastaya sulu, kolay sindirilecek yemekler vermelidir. Hastanın ağzını, burnunu, gözlerini temiz tutmalı, odasını sık sık havalandırmalıdır.
Kızamığın özel bir ilâcı yoktur. Sülfamitier, antibiyotikler gibi yeni ilâçların kızamık virüsü üzerine hiçbir etkisi olmaz. Yalnız, saydığımız karışmalardan biri ortaya çıkarsa bu ilâçların büyük faydası olur. Ağrı, kırıklık, kusma gibi sıkıntılara karşı .bazı ilâçlar verilebilir.
Çocuğun kızamık çıkarmak üzere olduğunu gösteren belirtiler görülünce hekim getirmelidir, çünkü, kızamığın başka hastalıklara karışmasını ancak onun vereceği ilâçlar önleyebilir.
Kızamıktan Korunma Yolları
Kızamık çıkarmamış çocukları kızamıklı hastalara yaklaştırmamalı, hele 5 yaşından küçük çocukları bu bakımdan dikkatle korumalıdır. Çünkü bu yaşlardaki çocuklar kızamığa kolay dayanamazlar, bunlarda kızamık başka hastalıklarla karışıp ölüme yol açabilir.
Kızamık virüsünü üreterek ondan aşı yapılmışsa da bu henüz yaygın olarak kullanılan bir koruma tedbiri haline gelmemiştir. Yalnız, kızamıktan yeni kurtulmuş, nekahat devresine girmiş hastaların kanından çıkarılan
serumlar faydalı sonuçlar vermektedir. Kızamıklı hastaya bilmeden yaklaşmış, zayıf vücutlu küçük çocuklar bu serumla korunmalıdır. Eskiden kızamık geçirmiş ana-babadan biraz kan alarak bunu, ya da serumunu çocuğa şırınga ederek çocuğu kızamıktan korumak da mümkündür. «Gamaglobülin» tertl-bindeki aşılardan da korunmada fayda sağlanabilir. Gebe kadınların dölyatağındaki etene (son) denilen dokudan çıkarılmış özlerin de aşı gibi kullanılması iyi sonuçlar verebilir.
Kızamık en çok ilkokul çağındaki çocuklarda görüldüğü için, kızamıklı bir çocuk ateşin düştükten sonra 15 gün okula gönderilmemelidir. Hastalık geçtikten sonra, çocuğun odasını havalandırmalı, eşyasını, oyuncaklarını güneşe çıkarmalıdır. Güneş, açık hava, kuruluk kızamığın mikrobunu öldürür.
