Kontrollü Deney Nedir? Nasıl Yapılır? Örnekleri ve Avantajları Nelerdir?

0
Advertisement

Kontrollü deney nedir ve nasıl yapılır? Kontrollü deneyin avantajları nelerdir? Kontrollü deney örnekleri ve kontrolsüz ile arasındaki farklar.

Kontrollü bir deney, bir değişken dışında her şeyin sabit tutulduğu deneydir. Genellikle, bir veri kümesi normal veya olağan durum olan bir kontrol grubu olarak alınır. Bir veya daha fazla grup, bir değişken dışında tüm koşulların kontrol grubuyla özdeş olduğu durumlarda incelenir.

kontrollü deney

Bazen birden fazla değişkeni değiştirmek gerekebilir, ancak diğer deney koşullarının tümü kontrol edilir, böylece sadece incelenen değişkenler değişir.

Kontrollü deney

  • Kontrollü bir deney basit bir değişken hariç tüm faktörlerin sabit tutulduğu bir deneydir: bağımsız değişken.
  • Yaygın olarak kontrol edilen bir deney türü, bir kontrol grubunu bir deney grubuyla karşılaştırır. Test edilen faktör hariç tüm değişkenler iki grup arasında aynıdır.
  • Kontrollü bir deneyin avantajı, sonuçların önemi hakkındaki belirsizliği ortadan kaldırmanın daha kolay olmasıdır.

Kontrollü Deney Örneği

Diyelim ki toprağın türünün, bir tohumun çimlenme süresini nasıl etkilediğini öğrenmek istiyorsunuz. Soruyu cevaplamak için kontrollü bir deney kurmaya karar verdiğinizi varsayalım. Beş özdeş kap alabilir, her birini farklı türde bir toprakla doldurabilirsiniz. Her bir kaba özdeş fasulye tohumları ekip kapları güneşli bir pencereye yerleştirirsiniz. Eşit miktarlarda sulayarak ve her kaptaki tohumların filizlenmesinin ne kadar sürdüğünü ölçebilirsiniz.

Bu kontrollü bir deneydir çünkü amacınız kullandığınız toprak türü hariç her değişkeni sabit tutmaktır. Bu özellikleri siz kontrol edersiniz.

Advertisement

Kontrollü Deneyler Neden Önemli?

Kontrollü bir deneyin en büyük avantajı, sonuçlarınızdaki belirsizliğin çoğunu ortadan kaldırabilmenizdir. Diğer girdilerin aynı olması kafa karışıklığını önleyecek sonuçlarda farkın sadece değiştirdiğiniz girdiden kaynaklandığını anlamanızı sağlayacaktır.

Örneğin, saksıların her birine farklı türde tohumlar ekerseniz ve bu şekildeyken toprak tipinin çimlenmeyi etkileyip etkilemediğini belirlemeye çalışırsanız, bazı tohum türlerinin diğerlerinden daha hızlı çimlendiğini görebilirsiniz. Çimlenme oranının toprağın türünden kaynaklandığını kesin olarak söyleyemezsiniz. Tohum türünden de kaynaklanmış olabilir.

Veya bazılarını güneşli bir pencereye ve bazılarını gölgeye yerleştirirseniz veya bazı kapları diğerlerinden daha fazla sularsanız, karışık sonuçlar elde edebilirsiniz. Kontrollü bir deneyin değeri, sonucun yüksek derecede güven vermesidir. Hangi değişkenin değişikliğe neden olduğunu veya bir değişiklik yapmadığını bilirsiniz.

Tüm Deneyler Kontrollü müdür?

Hayır değiller. Kontrolsüz deneylerden yararlı veriler elde etmek de mümkündür, ancak verilere dayanarak sonuç çıkarmak daha zordur.

Kontrollü deneylerin zor olduğu bir alan örneği insan testidir. Yeni bir diyet hapının kilo kaybına yardımcı olup olmadığını bilmek istediğinizi varsayalım. Bir kişiyi belirleyip, ikisine de hap verebilir ve ağırlıklarını tartabilirsiniz. Ne kadar egzersiz yaptıkları veya kaç kalorilik diyetle beslendikleri gibi mümkün olduğunca çok değişkeni kontrol etmeye çalışabilirsiniz.

Bununla birlikte, yaş, cinsiyet, yüksek veya düşük hızda bir metabolizmaya karşı genetik yatkınlık, teste başlamadan önce ne kadar fazla kilolu olduklarını, yanlışlıkla ilaçla etkileşime giren bir şey yiyip yemediklerini vb. etkenlerde olacaktır.

Advertisement

Bilim adamları kontrolsüz deneyler yaparken mümkün olduğunca fazla veri kaydetmeye çalışırlar, böylece sonuçlarını etkileyebilecek ek faktörleri görebilirler. Kontrolsüz deneylerden sonuç çıkarmak daha zor olsa da, genellikle kontrollü bir deneyde gözlemlenmeyecek yeni modeller ortaya çıkar.

Örneğin, diyet ilacının kadın denekler için işe yaradığını, ancak erkek denekler için işe yaramadığını fark edebilirsiniz ve bu daha fazla deneye ve olası bir ilerlemeye yol açabilir. Sadece kontrollü bir deney yapabilseydiniz ve bu ilacı sadece erkekler üzerinde test ederken, cinsiyetlere olan etkisini kaçırırdınız.


Leave A Reply