Konuşma dili ve yazı dili nedir? Konuşma dili ve yazı dili arasındaki farklar nelerdir, özellikleri nelerdir? Lehçe, şive, ağız nedir, hakkında bilgi.
Konuşma Dili ve Yazı Dili Hakkında Bilgi
KONUŞMA DİLİ
Konuşma dili, günlük hayatta kullanılan canlı bir dildir. Karşılıklı yüzyüze yapıldığı için büyük ölçüde dil kurallarına uymaz. Konuşma dili, bir dilin çeşitli coğrafi sahalarında çeşitli şekiller gösterir. Bu çeşitlilik söyleyiş, ses, şekil ve sözcük özellikleri etrafında toplanmaktadır.
► 1) LEHÇE:
Bir dilin, metinlerle takip edilebilen tarihinden önce karanlık bir devrinde ayrılmış çok büyük dil ayrılıkları gösteren koluna denir. Ses, söyleyiş, şekil ve sözcük ayrılıklarının hepsi de vardır.
Ana Türkçe’nin Yakut Türkçesi, Çuvaş Türkçesi ve Türkçe olmak üzere üç lehçesi vardır.
► 2) ŞİVE:
Bir lehçenin bilinen bir devrinde meydana gelen ses ve şekil ayrılıklarına dayanan koluna denir.
Bugün Türkçe’nin 20 civarında şivesi bulunmaktadır. Bunlar, Kırgız, Kazak, Azeri, Özbek, Türkmen, Türkiye Türkçesi… gibi şivelerdir.
► 3) AĞIZ:
Bir şivenin içinde var olan söyleyiş farklarına dayanan bölgesel kollandır.
İstanbul ağzı, Konya ağzı, Yozgat ağzı… gibi.
NOT: Lehçe, Şive ve Ağızların ilmi tanımları böyle yapılmaktadır. Ancak günlük kullanışlarda karışık olarak birbirinin yerine kullanış şekillerine de rastlamaktayız.
Örnek: Konya şivesi, İstanbul lehçesi gibi.
YAZI DİLİ
Bir ülke insanlarının ortak olarak kitaplarında, dergilerinde ve yazışmalarında kullandıkları dile yazı dili denir.
Ağızlardan biri esas alınarak diğer konuşma dillerinin de çeşitli yardımlarıyla ülkenin ortak okuma yazma dili ortaya çıkartılmış olur.
Türkçe yazı dilinin esası, Türk kültürünün merkezi olan İstanbul ağzına dayanmaktadır. Yazı dili aynı zamanda kültür dili ve edebiyat dilidir. Onun için yazı diline edebi dil de denir.
Konuşma dili bir bölgeye has kalırken yazı dili herkesin ortaklaşa yazdığı bir devlet dilidir.
