Yerel Saat Nedir? Yerel Saat Farkları Nasıl Oluşur, Nasıl Hesaplanır?

0
Advertisement

Yerel saat nedir? Yerel saat farkları nasıl oluşur, hesaplaması nasıl yapılır? Yerel saat farkının, güneş doğuş ve batış saatlerinin bulunması.

yaz saati

Yerel Saat Nedir? Yerel Saat Nasıl Hesaplanır?

Yerel Saat

Bilindiği gibi günün saatleri Dünya’nın günlük hareketine göre belirlenir. Dünya kendi ekseni çevresindeki bir tam dönüşünü 24 saatte tamamlar ve buna bir gün denir.

Gün içerisindeki vakitler ve saatler de Güneş’e göre konuma göre belirlenir.

Örneğin, Dünya’nın kendi ekseni çevresinde dönmesiyle bir meridyen Güneş’in tam karşısına geçtiğinde günün tam ortası yaşanır ve yerel saat 12.00’dır. Bu meridyenin karşıt meridyeninde ise gece 24.00’dır.

Yerel saatler meridyenler arasındaki 4 dakikalık farka göre hesaplanır.

Advertisement

Örneğin 26°45° doğu meridyenleri arasında yer alan Türkiye’nin doğusu ile batısı arasında 19 meridyen farkı vardır (45-26=19).

Buna göre Türkiye’nin doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık yerel saat farkı vardır (19×4=76).

Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için doğunun yerel saati daima daha ileridir. Her meridyenin güneşe göre konumları farklı olduklarından yerel saatleri de farklıdır.

Bir meridyen üzerindeki bütün noktaların güneşe göre konumları aynı olduklarından, yerel saatleri aynıdır, öğle vakitleri ve gece yarıları aynı anda yaşanır.

Buna karşın Dünya’nın ekseni yörünge düzlemine dik olmadığından, bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup batmaz.

Örneğin saat 19.00 olduğunda, o meridyen üzerindeki bütün noktalarda yerel saat 19.00’dır. Buna karşın bu saatte meridyenin bazı noktalarında güneş batmışken, bazı noktalarında henüz batmamıştır.

Advertisement

Eksen eğikliğinden dolayı aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçmez ve meridyenlerle çakışık uzanmaz. Yıl boyunca sürekli kutup noktalarıyla kutup daireleri arasında yer değiştirir. Bu da bir meridyen üzerindeki bütün noktaların aynı anda aydınlanmaması veya kararmamasına neden olur.

Ancak sadece ekinoks (21 Mart ve 23 Eylül) tarihlerinde aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer ve meridyenlerle çakışık biçimde uzanır. Böylece bu tarihlerde bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneşin doğuş ve batış saatleri de aynı anda gerçekleşir.

1. Yerel Saat Hesaplamaları

Yerel saatlerin hesaplanmasında meridyen yayları esas alınır. Dünya kendi ekseni etrafında bir tam turunu 24 saatte (1440 dak.) tamamlar. O halde 1440 dakikada 360 tane meridyen Güneş’in karşısından geçmektedir.

Bu durumda bir meridyen aralığı 4 dakikada Güneş’in karşısından geçer (1440:360=4).

Buna göre ardışık iki meridyen arasındaki zaman farkı 4 dakikadır.

Örneğin 0° meridyeni Güneş’in tam karşısında iken (12:00), 1° batı meridyeninin Güneş’in tam karşısına geçebilmesi için 4 dakika geçmesi gerekir (11:56).

1° doğu meridyeni de 4 dakika önce güneşin tam karşısındaydı (12:04).

a. Yerel saat farkının hesaplanması:

1. Önce iki merkez arasında meridyen farkı bulunur.

Bunun için iki merkez aynı yarım küredeyse, büyük meridyen küçük meridyenden çıkarılır. Farklı yarımküredeyse toplanır.

2. Bulunan meridyen farkı 4 dakika ile çarpılır.

Örnek: Denizli 29° doğu boylamı, Siirt 42° doğu boylamında yer alır. Buna göre iki merkez arasındaki yerel saat farkı kaç dakikadır?

Advertisement

Denizli ile Siirt aynı yarımkürede olduklarından boylamı büyük olan küçük olandan çıkarılır ve 4 dakikalık yerel saat farkı ile çarpılır. (43 – 29)x4 = 56 dk.

b. Bir yerin yerel saatinin bulunması:

1 Önce yukarıda gösterildiği gibi iki merkez arasındaki yerel saat farkı hesaplanır.

2 Doğunun yerel saati verilip, batının yerel saati isteniyorsa, yerel saat farkı verilen saatten çıkarılır.

3 Batının yerel saati verilip, doğunun yerel saati isteniyorsa, yerel saat farkıyla verilen saat toplanır.

Örnek: 30° doğu boylamı üzerinde yer alan İzmit’te yerel saat 15:00 iken, 41° doğu boylamında yer alan Batman’da yerel saat kaçtır?

Önce İzmit’le Batman arasındaki yerel saat farkı bulunur.

(41 – 30)x4=44 dk.

Batman İzmit’e göre daha doğuda olduğu için yerel saati daha ileridir. Buna göre İzmit’in yerel saatine aradaki yerel saat farkı eklenerek Batman’ın yerel saati hesaplanır.

13:00+00:44=13:44

c. Güneşin doğuş ve batış saatlerinin hesaplanması:

Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için güneş doğuda erken doğar erken batarken batıda daha geç doğup batar. Ramazan’da doğu illerinde daha erken iftar yapılmasının nedenini bilirsiniz.

Güneşin doğuş veya batış saatlerinin hesaplamak için:

Advertisement

1. Verilen iki merkez arasındaki yerel saat farkı hesaplanır. Bunun için iki merkez arasındaki meridyen farkı bulunarak sabit yerel saat farkı olan 4 ile çarpılır.

2. Daha doğuda yer alan bir merkezde güneşin doğuş veya batış saati verilip, daha batıda yer alan bir merkezde güneşin doğuş veya batış saati istenirse, aradaki yerel saat farkı, doğunun saati ile toplanır. Çünkü güneş batıda daha geç doğup batar.

3. Daha batıda yer alan bir merkezde güneşin doğuş veya batış saati verilip, daha doğuda yer alan bir merkezde güneşin doğuş veya batış saati istenirse, aradaki zaman farkı bulunup batıdaki merkezin saatinden çıkarılır.

Örnek: 27° doğu boylamındaki X merkezinde saat 06:30’da doğan güneş, aynı enlem ve 42° doğu boylamında yer alan Y merkezinde kaçta batar?

Her zamanki gibi iki merkez arasındaki yerel saat farkı bulunur.

(42° – 26°)x4=64 (1 saat 6 dakika)
Y merkezi daha doğuda yer aldığından, X’de güneş doğmadan 1 saat 6 dakika önce doğar.
06:30 01:06 = 05.24


Leave A Reply