Salih Zeki Bey (Matematikçi) Kimdir? Son Osmanlı Dönemi Matematikçinin Hayatı

Salih Zeki Kimdir? Salih Zeki hayatı, biyografisi, başarıları ve Türk matematikçilerinden olan Salih Zeki Beyin hayatı, çalışmaları ve eserleri ile ilgili bilgi.

Kaynak: wikipedia.org

Salih Zeki; matematikçidir (İstanbul 1864-ay.y. 1921). Son dönem Osmanlı matematikçisi, astronomu ve İstanbul Üniversitesi’nin matematik, fizik ve astronomi bölümlerinin kurucusuydu.

1882’de Darüşşafaka Lisesi’ni bitirdi. İki yıl kadar Posta ve Telgraf Dairesi Fen Şubesi’nde çalıştıktan sonra Posta ve Telgraf Bakanlığı tarafından Paris’teki École Polytechnique’de elektrik mühendisliği okumak üzere gönderildi. 1884’te elektrik mühendisi olarak İstanbul’a döndü, Posta ve Telgraf İdaresi’nde çalışmaya başladı. 1895’te Rasathane Müdürlüğü’ne (şimdiki Kandilli Rasathanesi) atandı. 1908’de Maarif Meclisi üyeliğine getirildi.

1910’da Tevfik Fikret‘in yerine Galatasaray Lisesi Müdürlüğü’ne getirildi. 1912’de maarif müsteşarı, 1913’te Darülfünun (üniversite) genel müdürü oldu. Akıl hastalığından tedavi görürken ölünceye kadar yalnız Darülfünun’da fizik ve matematik dersleri verdi. Üç kez evlenen Salih Zeki’nin ikinci eşi ünlü romancı Halide Edip (Adıvar) idi. Ölümünden az önce ondan ayrılıp üçüncü kez evlendi. Matematikle ilgili birçok eseri vardır.

Kaynak – 2

SALİH ZEKİ (1864 – 1921 ) Büyük bir matematik bilginimizdir. İstanbul’da doğdu. Anasız-babasız kaldığı için 10 yaşında Darüşşafaka’ya verildi. 1882’de Darüşşafaka’yı birincilikle bitirdi, önce Posta ve Telgraf Fen Şubesine girdi. 1884’te Paris’e gönderildi. Orada elektrik mühendisliği öğrenimini tamamlayarak 1887’de İstanbul’a döndü. Posta ve Telgraf idaresinde elektrik mühendisliği yaptı.

1895’te Rasathane müdürü olan Salih Zekî, 1908 İnkılâbı’ndan sonra Maarif Meclisi üyeliği, 1910’da Tevfik Fikret’in yerine, Galatasaray Lisesi Müdürü, 1912’de Maarif Müsteşarı, 1913’te de Darülfünun (Üniversite) Umum Müdürü oldu. Sonraları Darülfünun’da yalnız profesörlük yaptı. Ölümüne yakın akıl hastalığına uğrayarak, tedavi altında bulunurken öldü.

Salih Zeki, bilim alanında olduğu kadar, öğretim alanında da yurduna çok faydalı olmuştur. Darüşşafaka’da, Mülkiye’de, Mühendis okullarında matematik ve fizik okutmuş, sonraları bütün çalışmalarını üniversitede toplamıştır.

İlk eseri, o tarihlerde liselerde ders kitabı olarak yıllarca okutulan «Hikmeti Tabiîye» (fizik), «Hendese» (geometri) kitaplarıdır. Üniversitedeki derslerine ait kitapları yıllarca okutulmuştur.

Salih Zeki’nin en önemli iki eseri, «Kamusu Riyaziyat» ile «Asarı Bakiye»dir. Uzun çalışmaların sonucu olan bu iki eseri tamamlandığı halde bütün ciltleri basılmış değildir. Ayrıca Henri Poincare’den çevirdiği dört kitap da basılmıştır. Salih Zeki Bey uyanık fikirli bir bilim adamıydı. Çağının bütün bilim konuları üzerinde, dergileri, gazetelerde yazıları, cebirle ilgili kalem tartışmaları vardır. Fikirleri açık, yazısı kuvvetli, dili temizdir. Üç defa evlenen Salih Zeki Bey’in ikinci eşi romancı Halide Edip (Adıvar)dır. Ölümünden kısa bir süre önce Halide Edip’ten ayrılarak üçüncü defa evlenmişti.