Krom Nedir? Krom Elementinin Özellikleri

Krom elementinin özellikleri, atom numarası, bileşikleri, periyodik cetveldeki yeri, kullanım alanları, Krom elementi ile ilgili bilgi.

Krom - Cr Periyodik çizelgenin VI B grubunda yer alır. Gümüş beyazı renkte, sert. ancak kolay kırılabilen bir metaldir. İçerdiği birçok mineralin renklerinin güzelliğinden ötürü, adını Yunanca “Renk” anlamındaki “chroma” sözcüğünden almıştır. 1797’de Fransız kimyacısı Louis-Nicolas Vauquelin tarafından bulundu.

Sembolü: Cr
Atom Numarası: 24
Atom Ağırlığı: 51.996
Elemet serisi: Geçiş Metali
Maddenin Hali: Katı
Görünümü: Gümüş Metalik

PERİYODİK TABLO

Fiziksel ve Kimyasal Özellikler:
Kromun en önemli cevheri kronit mineralidir. Az miktarda kullanıldığında çeliği sertleştirir. %10-26 arasında krom içeren paslanmaz çelikler, krom-demir alaşımlarıdır. Doğal krom, dört kararlı izotopu olan Krom-50 (% 4.31), Krom-52 (% 86.76), Krom-53 (% 9.55) ve Krom-54 ün (% 2.38) kanşımı biçiminde bulunur. Oda sıcaklığında Hidroklorik asit ve seyreltik sülfürik asit içinde çok yavaş çözünür. Kral suyu ve dumanlı nitrik asitten etkilenmez.

Doğada Bulunuşu:
Krom doğada saf biçimde bulunmaz. Sürekli başka elementlerle bileşik durumundadır. Başlıca biçimi, kristalleri pek görülmeyen özellikte, ağır bir mineral olan kromittir ( $\displaystyle FeOC{{r}_{2}}O{{s}_{3}}$ ). Saf kromite ender rastlanır. Bu maddeyi kuşatan kristal çeper çoğu kez alüminyum, magnezyum ve demir gibi kromitin bileşimindeki asıl atomların yerini alacak atomlar içeren iyonlarla birleşik haldedir. Bunların yanında genellikle saflığını bozan kuvars ( $\displaystyle Si{{O}_{2}}$ ) ve manganezoksit (MnO) gibi elementleri de içerir. Kronit sürekli manyetik kayalarda ortaya çıkar. Krom filizi yataklarının bulunduğu başlıca ülkeler, Güney Afrika (% 58), Zimbabve (% 30) ve Rusya’dır (% 1). Krom endüstrisinin ilk geliştiği 1797-1827 arasında kromit genellikle Rusya’daki Ural Dağlarından sağlanıyordu. O sırada krom daha çok kimyasal amaçlarla kullanılıyordu. 1827’de ABD’de önce Maryland daha sonra da Pennsylvania ve Virgina’da kromit bulununca Rusya kromit üretiminde hemen hemen tekel olmaktan çıktı. 1860’ta büyük ölçülerde kromit kaynakları olan Türkiye de dünya pazarına girdi. O tarihten bu yana çoğu doğu yarım kürede bulunan 20’ye yakın ülkede kromit üretilir. Ancak bunların pek azında kromit kaynakları büyük orandadır.

Elde Edilmesi:
İşlenen ürün türüne bağlı olarak krom filizi her biri farklı amaçlarla kullanılan üç kategoriye ayrılabilir:
1 -Metalürjide kullanılan filiz,
2-Erimeyen maddelerle paslanmayı önleyici maddelerin vb’nin üretiminde kullanılan filiz,
3-Kimya endüstrisinde kullanılması amaçlanan filiz.

Metalürjide kullanılacak filizin saf krom-demir alaşımı elde etmeye elverişli olması için en az % 48 oranında kromoksit ( $\displaystyle C{{r}_{2}}{{O}_{3}}$ ), demir olduğu durumdaysa 1/3 oranında krom içermesi gereklidir. Krom alaşımlarının hazırlanabilmesi için kromun indirgenmesi gerekir.

$\displaystyle C{{r}_{2}}{{O}_{3}}+2Al\to 2Cr+A{{l}_{2}}{{O}_{3}}$

$\displaystyle 2C{{r}_{2}}{{O}_{3}}+3Si\to 4Cr+3Si{{O}_{2}}$

Örneğin oksijen maden eritme ocaklarında karbon (kok) gibi başka elementlerle birleştirilerek yok edilmelidir. Bir demir ve krom alaşımı olan ve ferro krom denen alaşım böyle elde edilir. Bu alaşımda biraz karbonda bulunur. Çeşitli minerallerinde krom bulunmasına karşın işlenmedeki ekonomikliği nedeniyle elde edildiği tek kaynak kromittir.

Kullanım Alanları:
20. yüzyıla kadar genellikle kimya endüstrisinde kullanılan kromitin bu tarihten sonra metalürji endüstrisinde (paslanmaz çelik yapımında) ve erimeyen bir madde olarak kullanımı giderek arttı. Krom metali ve ferrokrom paslanmaz çeliğin karışımına giren maddeler olduklarından çok önemlidirler. Bıçak, boru ve makine parçaları gibi çok değişik türde araçlar paslanmaz çelikten üretilir. İçinde krom ve öteki maddelerin (nikel dahil) miktarına göre değişik birçok bileşimleri olan paslanmaz çelik, aynca sürekli oksitlenme ve çürümeye karşı çok dayanıklı olmak gibi çeşitli mekanik özellikleri de taşır. Krom metali, çeşitli maddeleri kromla kaplama işleminde de kullanılır. Krom kaplama, pratik ya da estetik amaçlarla yapılabilir. Bu işlemin pratik nedenlerinden başlicasi, kaplanan maddelerde sert ve dayanıklı bir yüzeyin oluşturulmasıdır. Bu konuda en yaygın uygulama örneği, yarış arabaları gibi yüksek hızla, çalışan motorların silindirlerindeki astarın kromla kaplanmasıdır.

Ayrıca çeşitli maddeler, genellikle çekici ve parlak bir görünümde olmaları için de kromla kaplanırlar. Arabalardaki tamponlar ve süs şeritleri, buna örnektir. Kimya endüstrisinde kromun uygulandığı başlıca alan, krom boyaları üretimdir. Bu boyalar, sırlı ve mürekkep yapımında kullanılırlar. Kromdan yapılan kimyasal maddeler, derilerin sepilenmesinde, metallere paslanmayı önleyici özellik kazandırmada, petrol kuyularında yararlanılan matkap millerinde, tekstil boyalarında, katalizörlerle ve ağaçların korunmasında kullanılır. Kromun, daha doğrusu krom filizinin (kromit) başlıca uygulamalanndan biri de maden eritme ocakları, cam işleri ve çimento fabrikalarında erimeyen bir madde olarak kullanılmasıdır.

Toplam krom rezervi 26 milyon ton olan Türkiye dünyanın önde gelen üreticilerinden biridir.