Ksanthos Antik kentinin tarihi ve nerede olduğu ile ilgili bilgiler
Ksanthos, Muğla ile Antalya illerinin sınırında yer alan Koca Çay’ın (Eşen Çayı) doğusunda Kınık Köyü yakınlarında eski kent. Likya Bölgesi’ne başkentlik yaptı. Eski Yunancada “sarı” anlamına gelen Ksanthos’u ilk kez Yunanlılar kurdular. Pers egemenliğine kadar bağımsız bir kent olarak yaşadı. ÎÖ 545’te Pers Komutanı Harpagos tarafından Likya Bölgesi ele geçirilip Persler Ksanthos önlerinde görününce, kentin erkekleri kadınları, çocukları ve eşyaları akropole taşıyan kenti ateşe verdiler, kendileri de savaşarak öldüler. O sırada kentte bulunmayan 80 kadar aile bu faciadan kurtulduğu gibi, daha sonra kurulan yeniKsanthos’un da kurucuları oldular.
Peloponnesos Savaşları sırasında bağımsızlıklarını kazanmak koşuluyla Atinalılara karşı öteki Likya kentleriyle birlikte savaştılar. Büyük İskender’in ÎÖ 333’e Persleri Anadolu’dan atmasından sonra Hellenistik krallıklar içinde el değiştirdi. ÎÖ 42’de Roma’nın eline geçti. 395’te Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra da Bizans İmparatorluğu’nun topraklarında kaldı. Kentin dört yanını sur çevirir. Batı yönünde eski akropol, Roma dönemine ait agora ve Likya tipi mezar anıtları vardır. Agora’nın arkasında Roma döneminde yapılmış olan tiyatro yer alır. Yine agoranm yakınlarında Bizans döneminde yapılmış olan bazilika yer alır. Agoranın kuzeyinde bulunan yazıtlı Pilya Anıtı Perslere karşı yapılan savaşları anlatır.
Ksanthos’un önemli anıtlarından biri olan Harpiler Anıtı 5.50 m yüksekliğindedir. Özgün kabartmaları Londra’daki British Museum’da sergilenir. Bir başka önemli anıt olan Nereidler Anıtı, Likya mezar mimarlığının en yetkin örneklerinden biridir. Bu anıtın tümü 19. yüzyılda İngilizler tarafından sökülerek British Museum’a taşındı. Kent yeniden kurulurken eski akropol terk edilerek kuzeyde bulunan yeni akropol oluşturuldu. Bu akropolün kuzey yamaçlarında Likya tipi kaya mezarları uzanır.
