Kuduz nasıl bir hastalıktır? Kuduz nasıl bulaşır? Kuduz belirtileri, nedenleri, tedavisi, önlenmesi ve aşısı hakkında bilgi.
Kuduz; en tehlikeli, öldürücü hastalıklardan biridir; köpek, kedi, fare gibi hayvanlarda bulunur, bunlardan insanlara bulaşır. Kuduzun çok tehlikeli olması, hastalık ortaya çıktıktan sonra tedavisi mümkün olmayışından ileri gelir.
Kaynak: pixabay.com
Kuduzun mikrobu ancak uzun araştırmalardan sonra bulundu, bunun virüs cinsi bir mikrop olduğu anlaşıldı.
Kuduz en çok köpeklerde görülürse de, kedi, fare, sincap, maymun, ayı, tilki, çakal, kurt, tavşan, kobay, at, eşek, öküz, manda, koyun, domuz gibi bütün memeli hayvanlarda, hatta yarasada kuduz görülebilir. Eskiden, horoz, tavuk gibi hayvanların da kuduz olabileceği sanılırdı; yapılan araştırmalarda, kuş cinsinden olan hayvanların kuduza tutulmadıkları anlaşıldı.
Kuduz Nasıl Bulaşır
Kuduz virüsü kuduzlu hayvanın salyasında, bu salyayla bulaşan pençe, tırnak, tüy, deri gibi kısımlarında bulunur. İnsan kuduza tutulduktan sonra tükürüğü, bununla kirlenen eşyası da bulaşmaya yol açabilir. Kuduzlu insanın kanında, sütünde virüsün bulunmadığı, ya da çok az bulunduğu yazılmışsa da hastanın omurilik suyunda, sinir sisteminin her yanında çok miktarda virüs bulunduğu görülmüştür.
Kuduz en çok kuduzlu bir hayvanın ısırmasından, diliyle deriyi yalamasından, ya da tırmalayıp yırtmasından bulaşır.
Kuduz virüsü vücuda girdikten sonra sinir yollarına geçer, yavaş yavaş ilerleyerek beyne gelir, orada iltihap yaparak hastalığı meydana getirir. Onun için, kuduz bir hayvanın ısırmasından başlayarak 15-60 güne kadar uzayan bir kuluçka süresi geçer. Bu sürenin, aşılanmak fırsatını vermesi bakımından, büyük bir önemi vardır. Kuduz olduğu anlaşılan, kuduz olmasından şüphe edilen bir hayvan ısırınca, derhal aşılanmalıdır. Kuduz virüsü daha çok beyine etki yaptığı için, kuduz hayvanın ısırdığı yer beyne ne kadar yakınsa hastalık o kadar çabuk kendini gösterir.
Kuduzun Belirtileri
İnsanda. — Hastada yorgunluk, başağrısı, sinir bozukluğu, iç sıkıntısı görülür, ateşi yükselir. Boğaz ve solunum kaslarında kramp şeklindeki sıkışmalardan dolayı hasta sulu maddeleri içemez, lokmaları yutamaz olur. Bu durumdaki hasta sudan ürküp kaçar. Buna sudan korkma hali denir.
Kasların bu sıkışması nöbet nöbet gelip geçer. Hastanın yüzü yorgun, ürkek, gözleri dalgın bir hal alır, derisi çok duyar bir hale gelir. Ses, hava akımı, rüzgar, aydınlık, ışık hastanın vücudunda tırmalanmalara yol açar, nöbetleri uyandırır. Nöbet gelince hastanın gözbebekleri büyür. Vücut kasları zaman zaman kramp tarzında sıkışıp gerilir, sesi kısılır, tükürüğünü yutamadığı için ağzından salyalar, köpükler akar. Eşyasını, elbisesini ısırır.
Bütün bu nöbetler sırasında hasta kendini kaybetmemiştir, şuuru yerindedir. Çok ter döker, uyku uyuyamaz.
Kuduz hastalığı başladıktan sonra hasta ancak 3 – 4 gün yaşar. Arka arkaya gelen nöbetlerin doğurduğu felçler boğulmaya, kalb durmasına yol açar, hasta bu yüzden ölür.
Hayvanlarda. — Kuduran hayvanlar ilk günlerde çekingen, düşünceli dururlar, karanlık köşelere saklanırlar. Sonra öfkeli bir hal alırlar, önüne gelene saldırıp ısıracak, parçalayacak bir azgınlık gösterirler. Boğaz kaslarının sıkışmasından dolayı su içemezler, sudan korkarlar. Salyaları akar, sesleri kısılır, dilleri dışarı sarkar. Sık sık gelen nöbetlerden sonra, 2 – 3 gün içinde ölürler.
Tedavi ve Korunma
Kuduz hastalığı başladıktan sonra hastalığı iyi edecek bir çare yoktur. Ancak, hastanın sinirlerini yatıştırmak, onu uyutmak, dinlendirmek, çektiği sıkıntılardan kurtarmak için uyuşturucu ilaçlar vermekten başka elden bir şey gelmez. Bundan dolayı, en önemli iş hastalığı önleyecek olan aşıdır.
Kuduz aşısının insanları bu korkunç hastalıktan korumada büyük ve şifalı bir etkisi vardır. Ünlü Fransız tıp bilgini Pasteur’ün bulduğu kuduz aşısı insan sağlığına yararlı buluşların en önemlilerinden biri olmuştur.
Pasteur kuduz virüsünü tavşandan tavşana geçirerek sabit bir hale getirdi, bu sabit virüsü gene tavşanlara aşıladı, sonra bu tavşanların omuriliklerini çıkarıp kuruttu. Kuruyunca zehirliliği azalan omurilik parçalarını fizyolojik suyla karıştırarak aşı yaptı. Esası bu olan kuduz aşısı sonraki çalışmalarla daha geliştirildi, insanları kuduz gibi çok tehlikeli, korkunç bir hastalıktan koruyan önemli bir ilaç oldu.
Kuduz olmasından korkulan bir hayvan birini ısırınca, bu hayvan yakalanıp kuduz hastanelerinde, ya da uzman bir veterinerin gözü altında 12 gün kadar tutulur. Bu arada bir yandan da aşıya başlanır. Hayvan bu süre içinde ölmez, kudurmaz, kuduz kuşkusunu vermezse korkulacak bir şey yoktur, aşıya son verilir. Hayvan ısırdıktan sonra ölmüşse kuduz olduğu muhakkaktır, derhal aşıya başlamalıdır. Hayvan öldürülmüşse, ya da kaçıp ortadan kaybolmuşsa, kuduz olmak ihtimali düşünülerek, gene derhal aşıya başlamak gerekir.
Kuduz olmasından şüphe edilen bir hayvanın ısırdığı yerlere derhal tentürdiyot sürmeli, temiz pansuman yapmalıdır. Böyle korkunç bir hastalık karşısında bir dakika bile beklemek doğru değildir. Isırılanlar gibi hayvanla başka şekilde temas edenler de hemen aşılanmalıdır. Bu aynı zamanda, kanun bakımından da mecburidir.
