Kukla nedir? Kukla çeşitleri nelerdir ve kısa açıklamaları ile birlikte Kuklanın tarihçesi, özellikleri, kuklalar hakkında bilgi.
Kukla
Kukla; Küçük, yapma bebektir, sanatçılar tarafından özel sahnelerde oynatılır. Kuklaların baş, kol, ayak gibi organları eklemlidir, sanatçılar bunlara çok çeşitli hareketler yaptırırlar. Özel kukla tiyatrolarında birçok piyesler temsil edilir, kuklalara çeşitli danslar oynatılır.
Kuklalar başlıca üç çeşittir:
El Kuklası. — Tahta, alçı veya plâstik maddelerden yapılır. Bunlar öteki kuklalardan büyüktür, kimisinin boyu 1 m. yi geçer. El kuklasının arkasında ensenin hemen altında bir açıklık vardır. Sanatçı elini buradan sokarak parmaklarını özel deliklere geçirir, el ve parmak hareketleriyle kuklanın çeşitli organlarını oynatmasını sağlar.
Çubuklu Kukla. — Bu kukla da el kuklasının yapıldığı maddelerden yapılır. Başlıca özelliği ayaklarına, ellerine tutturulan çubuklar vasıtasıyla aşağıdan idare edilmesidir. Bu çeşit kuklada Cavalılar ustadır.
İpte Kukla
İpli Kukla. — Kuklanın en yaygın çeşidi budur. İpli kuklaların cüssesi fazla büyük değildir. Bunlar da ilk iki kuklanın yapıldığı maddelerden yapılır. Dünyadaki birçok kukla tiyatrolarında, çok çeşitli sahne eserleri bu kuklalarla temsil edilir. Bu oyunlar arasında modern tiyatro eserlerine bile yer verilir. Bunların vücutlarında birçok oynak yeri vardır. Kuklanın organlarını oynatması çeşitli yerlerine bağlanan iplerle sağlanır. Bu ipler kontrol çubuğuna bağlıdır. Kontrol çubuğu 25 cm. uzunluğunda bir sopa ile buna çapraz olarak tutturulmuş daha kısa bir başka sopadan meydana gelir. Kısa sopa kuklanın ağırlığını taşır. Kuklaların kulaklarının yanından gelen iki ip küçük sopaya bağlıdır. Ellerden gelen ipler kontrol sopasının önüne, belden gelen ipler de arkasına bağlanır. Kuklacı bazen ipleri, bazen de kontrol çubuğunu hareket ettirerek kuklalarını oynatır.
İpli kuklaların sahnesi bildiğimiz tiyatro sahnelerinin küçük bir örneğidir. Bunlardaki fark kuklaların girip çıkabilmesi için sahnenin iki yanının açık olmasıdır. Sanatçılar sahnenin tam arkasında dururlar. Bulundukları yer sahneden yüksektir, sahneyi tepeden görebilirler.
Kuklanın bir de Batılıların gölge oyunu, Çinli gölgeleri adını verdikleri çeşidi vardır. Adından da anlaşılacağı gibi bu tip kuklaların esası karagöze benzer.
Kuklanın çok eski bir geçmişi olduğu muhakkaktır. Çin’de, Hindistan’da çok eskiden beri kukla oynatılırdı. Eski Yunanistan’da, Roma’da da kukla oyunları büyük bir ilgi görürdü. Ancak, kuklanın ilk defa nereden çıktığı kesin olarak bilinmiyor. Bazıları Hindistan’ı kuklanın anayurdu kabul eder. Batının medeniyete ulaşmasından çok önce Hintliler’in kukla oynattığı sanılmaktadır.
Kukla Nedir? Sözlük Anlamı
- “Kukla”
1. Hareketli yerleri iplikle sanatçının parmaklarına bağlanarak veya eldiven gibi bir kesiti kullanarak bir perdenin üzerinden oynatılan, bez, karton vb. hafif nesnelerden yapılmış insan ve hayvan figürleri
“Salıncağın üzerindeki kızlar, iki zarif kukla gibi fıldır fıldır dönüyorlardı.” – O. C. Kaygılı
2. Ayakları olmayan, alttan içine el sokularak oynatılan çeşitli nesnelerden yapılmış bebek
3. Bu bebeklerle oynatılan oyun
4. Başkasının etkisinde olan, onun isteklerine göre davranan (kimse)
“Onu da kılıbık bir koca gibi kukla yapar oynatırım.” – E. İ. Benice - “kukla gibi ”
1. ufak tefek, çelimsiz
2. kişiliksiz - “kukla gibi oynatmak ”
1. birine her istediğini yaptırmak
2. birinin istediğini yapıyor görünerek onu oyalamak - “kukla hükûmet ”
Bir ülkede, yabancı bir devlet tarafından kendi amaçlarını gerçekleştirmek için kurulmuş sözde hükûmet - “kukla oyunu ”
Yapma bebeklerin alttan el sokularak veya başka yollarla hareketlendirilerek oynatıldığı gösteri - “kukla tiyatrosu ”
Kukla oyununun yapıldığı tiyatro
