İslam dininin kutsal kitabı olan Kur’an-ı Kerim’in temel amacı nelerdir? Doğru bilgi ve doğru inanç kavramları hakkında bilgiler.
Kur’an-ı Kerim’in Temel Amaçları
Allah, Kur’an-ı Kerim’i tüm insanlığa rehber olsun diye göndermiştir. Onun temel amaçlarını şöyle sıralayabiliriz:
- İnsanların ve diğer varlıkların yaratıcısının Allah olduğunu bildirmek
- İnsanların varlıklar içinde seçkin bir yerinin olduğunu ve sorumluluklarının bulunduğunu bildirmek
- İnsanların davranışları, işleri ve sorumlulukları hakkında yönlendirici bilgiler vermek
- İnsanların yaptıklarından ve yapması gerekirken terk ettiklerinden dolayı sorumlu olduklarını ve bunların hesabını vereceğini bildirmek
Kuran-ı Kerim’in, ondan önceki kutsal kitapların, bütün peygamberlerin gönderiliş amaçlan işte bu dört maddeden ibarettir.
Kur’an’ın temel amaçlarını dikkatle incelediğimizde görürüz ki doğru bilgi, doğru inanç ve doğru davranış ön plana çıkmaktadır.
Doğru Bilgi
Kur’an-ı Kerim söz konusu olduğunda ‘doğru bilgi’yle daha çok ‘hikmet’ kavramını anlıyoruz. Hikmet, yargı ve kararlarda isabetli olmak, amacı doğru kavramak, doğru hareket etmek gibi anlamları içine almaktadır.
Yüce Allah, doğru bilginin Kur’an-ı Kerim’de olduğunu bildiriyor ve diğer peygamberlerin, onların toplumlarının yaşadıkları olayları kanıt olarak gösteriyor. “Tarih boyunca sürekli tekrarlanıp duran gerçekler’ görün” diyor.
Diyebiliriz ki, Kur’an-ı Kerim’in doğru bilgisi öncelikle inançlar konusundadır.
İkinci olarak, Kur’an’ın doğru bilgisi insan davranışları, işleri ve uygulamaları konusundadır. İnsanların ortak arayışlarından biri de düzgün davranış ve adil uygulamaların nasıl olacağıdır, insanların üzerinde bir güç, her şeyin hakimi olan Allah, bu konuda da en doğru bilgiyi peygamberi aracılığıyla bildirmiştir.
insanların ortak meraklarından biri de ölüm ve sonrasıdır. Ölen kişiye ne olmaktadır? Sanki hiç doğmamış gibi silinip gitmekte midir? Yoksa gerçek varlığı olan benliği boyut mu değiştirmektedir? işte Kuranıkerim bu konuda da doğru bilgiyi vermekte, insan ruhunun kıyamet gününe kadar bekletileceğini, kıyamet günü hesaba çekilmek üzere yeniden hayat bulacağını, hesabına göre mutlu veya mutsuz olacağını bildirmektedir.
Kur’an-ı Kerim’in temel amaçları içinde, insanlara bilimsel bilgi vermek yer almaz. Bununla birlikte o, bazı fiziksel, biyolojik, kozmik ve sosyolojik gerçekleri, kendi doğrularına kanıt olarak gösterir.
Doğru İnanç
İnanmak insanın doğasında vardır. Allah bu duyguyu, gönüllerin gerçek sahibini bulsunlar diye insanların kalbine yerleştirmiştir. İnsan aklı da yanına alarak, her şeyin yaratıcısı olan gerçek dostu bu duyguyla arar.
Bununla birlikte yaşam, hile ve tuzaklarla doludur. Gölgeler, gerçekmiş gibi görünür; hazlar ve zevkler baş döndürür. Korkular ve meraklar, sisler içinde bulanık inançlar, boş hayaller ve vehimler üretir; erk tutkunları sahte tanrılar yaratır ve putlar aracılığıyla insanları zapturapt altında tutmaya çalışır…
insanı doğru inançlara varmasını engelleyen tuzaklardan biri de, geçmiş yılların insanların önüne ve arkasına ördüğü duvarlardır. Yüce Allah’ın müşrikler için buyurduğu gibi:
“Onların önlerine bir duvar, arkalarına bir duvar çekip, gözlerini perdeledik… onlar göremezler…” (Yasin 9)
Dünyaya gelen bir çocuk büyür, yetişkin olur ama kendi beyniyle düşünmezse, çevresindekilerin, babalarının atalarının beyniyle düşünür; aynı yanlış inançları sorgulamaksızın devam ettirir.
Yaşamdaki hile ve tuzaklar, itısanın yaratıcıyı bulma duygusunu emer; yanlış yönlere yönlendirir; boş umutlar peşinde tüketir. Neyse ki Allah’ın merhameti sonsuzdur. İnsanlara Kur’an-ı Kerim gibi, doğru inançları gösteren bir kitap göndermiştir.
İnsanların ihtiyaç duyduğu inançların en doğrusu ve en kalbe yatkın olanı Kuranıkerim’dedir. Evren ve içindekileri yaratan kimdir? İnsanı kötülüklerden kim korur? insan kime sığınabilir? Kime güvenebilirim? Kime sığınabilirim? Sonsuz huzura nasıl varabilirim? Buna benzer bütün soruların cevabını, Allah Kuranıkerim’de insanlara hediye etmiştir.
Allah, doğru inançları insanlara binbir yolla anlatır; mantıksal düşünenlere mantık yoluyla, görsel düşünenlere manzaralar resmederek, duygusal kimselere duygu yüklü anlatımlarla, hikayeden hoşlananlara kıssalarla… Kimi zaman ödüller vaat eder; kimi zaman ağır uyarılarda bulunur… Bütün bunların hepsi, insanların doğruyu bulmaları içindir
Doğru Davranış
Doğru davranış, doğru bilgi ve doğru inancın bin sonucudur. Çünkü bir şeyin temel ilkeleri doğru ise, sonuçları da doğru olur. Doğru davranabilmek için doğru bir inanç ve doğru bir bilgiye sahip olmalıyız.
Kur’an-ı Kerim bu nedenle iman etme ilkesinin peşinden de ‘salih amel’i zikreder. Salih amel demek, “Allah’ın hoşnut olduğu, insanların yararına olan, insana sevap kazandıran her türlü iyi, güzel ve yararlı iş yapmak” demektir.
Kur’an-ı Kerim, insana verdiği öğütlerle onu doğruya ve iyiye yönlendirir. Allah, insanların mutlaka salih amel işlemelerini emreder. Çünkü insanlardaki inanç, ancak bu sayede kendini gösterir. Tabiri caizse doğru davranış ve doğru eylem, doğru inanç ve bilginin bir tür göstergesidir.
Kur’an-ı Kerim’in davranışlar konusundaki öğretisini şöyle özetleyebiliriz:
- Yapılan her işte Allah’ın rızasını kazanma amacı güdülmeli,
- Adaletin gerçekleşmesine dikkat edilmeli,
- Hoşgörülü, affedici ve merhametli olunmalı.
- İhtiyaç sahipleri göz ardı edilmemeli.
