Kuran’ı Kerim’i nasıl ezberleyebiliriz? Kuran’ı ezberleme ilkeleri ve yöntemleri nelerdir, hakkında detaylı bilgi.
Kuranı Ezberlemenin İlkeleri ve Yöntemleri
Kur’an’ı ezberlemekle, bizlere ömür boyu sevap kazandıracak bir ibadete hazırlandığımızı ve Yüce Allah’ın kutsal sözlerini kalbimize yazacağımızı unutmayalım. Bilmeliyiz ki, Yüce Allah, bir mucize olarak Kur’an-ı Kerim’i, ezberlenmesi kolay ve insanı zorlamayacak bir kıvamda indirmiştir. Bu özellik sadece Kur’an-ı Kerim’e özgüdür. Hatta bütününü ezberlemek olan “hafızlık“, insanın akıl ve zihin sağlığını korumakta ve sayısız faydalar sağlamaktadır. Bu nedenle Yüce Rabbimizin sözlerini ezberlediğimizi düşünerek samimiyetimizi ve kalp huzurumuzu korumalıyız. Yapacağımız ezberin bize ne kadar manevi değer kazandıracağını ve bizi Yüce Allah’a yaklaştıracağını aklımızdan çıkarmamalıyız. Kur’an ile o insanın değeri birden bine çıkıverir. Çünkü insan içinde olanlarla değer kazanır.
İyi bilmeliyiz ki Kur’an-ı Kerim’in başına oturduğumuzda, şeytan bütün gücüyle bizi Kur’an-ı Kerim’den uzaklaştırmaya çalışacaktır. Şeytanın bu tuzağına düşmeyip ciddiyetle, “Boşa uğraşıyorsun! Ben kararımı verdim. Ne olursa olsun beni bu kararımdan alıkoyamazsın. Ben Yüce Rabbimin ayetlerini ezberleyip anlamaya çalışacağım.” deyip, Gönülden bir eûzu besmele çekerek, yanımızdan lanetli şeytanı kovmalıyız.
Ezber Yöntemleri
Eskiden beri kullanılan yöntemleri iki ana grupta ele alabiliriz:
1. Bütünlük metodu: Bu metot, sayfadaki ayetlerin bütününü birden ezberlemektir. Sayfa çok tekrar edilerek ve hafıza teknikleri kullanılarak yapılan ezberdir. Ezberlenen yerlerin manalarıyla ayetler arasında bağ kurarak, hatta ayetleri okurken konuların bir görseline bakarak yapılır. Bu metot, ülkemizde pek kullanılmayan bir metottur.Tam uygulanabilirse sağlam, kalıcı bir metottur denilebilir.
2. Geleneksel Metot (Tümevarım metodu): Tarihimizde en çok uygulanan metottur. Bu metot da iki şekilde uygulanır:
a. Düz sıralı ezber: Baştan sona doğru ve ayet ayet ezberlemektir. Bu metodu daha çok belli aşirleri veya sureleri ezberleyenler kullanır. Bu metotta en önemli şey, sayfa veya ayet başlarını akılda tutmaktır. Sayfa başı hatırlandığında gerisi çok kolay gelmektedir. Bu metotla yapılan ezberler, sık tekrar etmeyi gerektirir; tekrar edilmez ise çabucak unutulur.
b. Ters sıralı ezber: Son ayetten baş ayete doğru ayet ayet yapılan ezberdir. En sağlam ve en kalıcı ezber yöntemidir. Hafızlığa çalışanlar genellikle bu metodu tercih ederler. Bu yöntemde, sondan başa doğru çalışma yapıldığı için “nereden, nasıl başlıyordu?” kaygısı fazla yaşanmaz. Çünkü bu nun gibi sıkıntılar, ezber esnasında yapılan tekrarlarla halledilmiştir.
Her iki şekliyle de insan, ezberlerini belli periyotlarla tekrar etmez, namazlarında ezberlerini okumaya özen göstermez ise unutmaktan kurtulamaz.
Ezber Yapma İlkeleri
Kur’an-ı Kerim’i ezberlemenin ilke ve prensiplerini üçe ayırabiliriz. Bunlar:
1. Genel ezber prensipleri:
a. Ezberimizi, mümkün olduğunca Kur’an-ı Kerim’den yapmaya özen göstermeliyiz. Çünkü genelde ezber, ilk yapıldığı şekliyle kalır. Daha sonra düzeltmek mümkün olmaz. Şayet ezberimizi yanlış bir yerden, tecvit ve mahreçleri uygulama imkânı olmayan bir metinden yaparsak, bu ezberin daha sonra düzeltilmesi çok zor olacaktır.
b. Beden ve sağlık durumumuz da son derece önemlidir. Karnımızın fazla tok olması veya çok aç olması, aynı şekilde bir yerimizin ağrıması dikkatimizi bozacaktır. Benzer bir durum da yatarak veya biçimsiz oturarak çalışmaktır. Bu da insanda rehaveti artırdığından sağlıklı bir ezber olmayacaktır. Bununla beraber Hz. Ali (r.a) hafızaya kuvvet veren üç şeyden bahsetmektedir. Bunlar, oruç tutmak (yani sünnete uygun olan hafif açlık), çok Kur’an okumak ve ağız temizliğidir.
c. Ezber yaptığımız çevre de önemlidir. Gürültüsüz, sâkin, hayalimizi dağıtmayacak kadar sade, normal sıcaklıkta ve beynimizi daha aktif kullanabilmek için temiz ve havalandırılmış bir ortam olmalıdır ki zihnimiz dağılmadan, verimimiz düşmeden rahat bir ezber yapabilelim.
d. Ezber için zamanlama da önemlidir. Beynin en aktif olduğu zamanlar, sabahın erken saatleri ve yeni uyanılmış zamanlardır. Ancak ezber akşamdan yapılır da yatılır ise, sabaha kadar beyin bu ayetlerle meşgul olur. İnsan uykuda dış uyarıcılara karşı kapalı olduğu için unutma az olur. Birkaç defa da sabah tekrar edildiğinde, ezberimiz artık daha unutulmaz hâle gelecektir.
2. Ezber için hazırlık aşaması:
a. İbadete kalktığımız için önce abdest alıp yapacağımız bu ez beri kolaylaştırması için Yüce Rabbimize dua etmeliyiz. Dua, her ihtiyacımızda olduğu gibi ezber yapmada da zorlukları kolaylaştıracak bir kuvvettir. Ancak bu güç, çoğu kez ihmal edilir. Her şeye gücü yeten makamdan bir şeyler istemek ve kurallarına uygun şekilde bütün gücüyle çabalamak Hz. Rahman’ın rahmetini coşturacaktır.
b. Ezbere başlamadan önce, ezberleyeceğimiz bölümün mealini okumalıyız. Böylece ezberlediğimiz yerin nelerden bahsettiğini öğreniriz. Bu bize, anladığımız kelimelerle ayetler arasında ilişki kurmamızı sağlar. Bu hem ezberi kolaylaştıran hem de unutmayı engelleyen bir yöntemdir.
c. Ezber yaparken, mutlaka duyabileceğimiz kadar bir sesle okumalıyız. Sesli çalıştığımızda, dış dünyadan daha az etkileniriz. Ayrıca gözün yanı sıra kulaklarımızdan da yardım aldığımızdan dolayı daha çabuk ezberleriz.
d. Ezber yaparken telaffuzumuzun düzgün olmasına dikkat etmeliyiz. Bunun için de bir”fem-i muhsin”ile yani, güzel okuyan birisi ile çalışmalıyız. Buna imkânımız yoksa veya fazla çalışamıyorsak, bu konuda uzman hocaların ses kayıtlarını dinleyerek, harflerin telaffuzlarının düzgün olmasına çalışmalıyız. Çünkü yanlış ezberlediğimizde düzeltmek çok zor olacaktır.
3. Ezber yapma aşaması:
Öncelikle sabırlı olunmalı ve ümitsizliğe düşmeden ısrar edip, “Yapamıyorum” düşüncesinden uzak durulmalıdır. Sonra sırası ile:
a. Önce ezber yapılacak yer, iyice okunmalıdır. Bu okuyuşa, hızlı, akıcı ve takılmadan okunur hâle gelinceye kadar devam edilmelidir.
b. İlk ayeti üç-beş defa okuyarak, gözü kapatıp ezberden okuyacak hâle gelinmelidir.
c. Sonra ikinci ayeti üç-beş defa okuyup, bu ayet de gözü kapalı okunur hâle gelince, her iki ayet birlikte birkaç defa okunmalıdır. Sonra ezberden her iki ayet birlikte birkaç defa okunmalıdır.
d. Daha sonra üçüncü ayet üç-beş defa okunmalıdır. Bu ayet de gözü kapalı ezberden okur hâle gelindiğinde önceki iki ayetle birlikte birkaç defa okunmalıdır.
e. Bu ilk üç ayeti ezbere okumak başarıldıysa, bu ayetler ezberden üç-beş defa daha tekrar edilmelidir. Böylece ezber pekişmiş olsun.
f. Devamındaki üç ayet de aynı metotla ezberlenmelidir.
g. Sonra bu ikinci üç ayet, önceki üç ayetle birlikte birkaç defa okunmalıdır. Bu altı ayet, ezbere rahat okunur hâle gelinceye kadar pekiştirilmelidir.
h. Aynı metotla sonraki üç ayete geçilir. Bu şekilde ezberlenecek sure veya dua bitene kadar devam edilmelidir.
En son, sure ya da dua ezberden en az on defa tekrar edilerek iyice pekiştirilmelidir. Bu pekiştirme mutlaka yapılmalıdır.
Demir tavında dövülür atasözünü unutmamalıyız. Şu iyi bilinmelidir ki unutma hastalığının tek ilacı önemsemek ve çok tekrar etmektir. Gerek namazlarımızda, gerekse evde, okulda, bahçede, yolda yürürken veya bir şeyler beklerken bu ezberlerimizi bir sıralamayla tekrar etmeliyiz.
