Kurşun Elementinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Periyodik Cetvelde Yeri, Kullanımı

Kurşun elementinin özellikleri, atom numarası, bileşikleri, periyodik cetveldeki yeri, kullanım alanları, Kurşun elementi ile ilgili bilgi.

Kurşun (Pb)

Kurşun; Periyodik çizelgenin IV A grubunda yer alır. Mavimsi beyaz renkte yumuşak bir elementtir. Dövülerek kolayca şekil alabilir.

Kaynak : wikipedia.org

Kurşun bilinen en eski madenlerden biridir. Mezopotamya, İran ve Mısır’da yapılan kazılarda İÖ 6.-7. binyıla tarihlenen kurşundan yapılmış çeşitli eşyalar bulundu. Türkiye’de de Çatalhöyük kazalarında İÖ 6500’e tarihlenen kurşun boncuklar ele geçti. Eski Mısır’ da kurşun, başka madenlerin yanında keramik kapların sırlanmasında, lehimde ve süs eşyalarının yapımında kullanıldı. Romalılar kurşundan özellikle su taşıma tesislerinde yararlandılar. İlk ve ortaçağda çeşitli savaş gereçlerinde de kurşun kullanıldı. Mancınıklar ve sapanlar için dökülmüş kurşun gülleler ve kurşun mermiler gibi. Ortaçağda kurşun mimarlıkta da kullanılmaya başlandı.

• Sembolü: Pb
• Atom Numarası: 82
• Atom Ağırlığı: 207.19
• Elemet serisi: Metal
• Maddenin Hali: Katı
• Görünümü: gri

PERİYODİK TABLO

Yumuşak ve senek olması nedeniyle çok iyi işlenebilen kurşun, az dayanıklıdır. Bu yüzden başka madenlerle alaşım olarak kullanılması gerekir. Bu nedenle kurşunun birçok bileşiği ve alaşımı vardır. Gümüşsü bir görünümü olan yeni işlenmiş maden, havanın oksijeniyle temas edince hemen değişmez. Gri bir oksit tabakasıyla kaplanarak aşınmaya karşı son derece dayanıklı bir durum alır. Ancak, sülfirikasit gibi başka madenlerle temasında da koruyucu bir tabaka oluşturan kurşun, aşınmaya karşı korunmuş olur. Elektriği az iletir, korozyona karşı çok dayanıklıdır.

Doğada serbest halde ender olarak bulunur. Daha yaygın olarak, başka minerallerle bileşik olarak bulunur. Günümüzdeki filizlerin oluşumunda kurşunun en büyük bölümü kunşunsülfür (PbS) olarak kristalleşip ayrılmıştır. Galen adı verilen bu birincil filiz, aşınma ve kimyasal çözülmelere karşı oldukça dayanıklıdır. En büyük kurşun filizi yatakları yanardağ etkinlikleri sırasında oluşmuştur. Bunlar özellikle hidrotermal yataklardır ve kalkerli kütlelerin damarlarına oluşmuşlardır. Bu oluşum sırasında kimi zaman bazı mineraller (örneğin, kalsit ve dolomit) yerlerinden ayrılırlar. Galen, çoğunlukla çinko blande (doğal çinko-sülfür), bakırlı pilirit ve başka minerallerle bir arada bulunur. Bunların yanı sıra, küçük ölçüde gümüş, demir, altın, antimon ya da arsenik de içerir. Son üç elementin üretiminin en büyük bölümü, kurşun madeni ocaklarından sağlanır. Kurşun madeni ocağın en önemli yan ürünü ise çinkodur. Çoğunlukla % 10 oranında kurşun içerdiği görülmesine karşılık, en zengin kurşun filizi yatakları % 25 ile % 30 arasında kurşun içerirler. Ekonomik verimi en yüksek kurşun yatakları ABD’de (25.8 milyon ton), Avustralya’da (17 milyon ton), Rusya Federasyonu’nda (16.3 milyon ton) ve Kanada’dadır (11.7 milyon ton). Türkiye’deki başlıca rezervler, Kütahya Giriktepe (215.220 ton) ve Kütahya Eğrigöz’dür (300 bin ton). 1986 verilerine göre dünya toplam üretimi 3.370 milyon tondur. Başlıca üretici ülkeler: Eski SSCB ülkeleri (550 bin ton), Avustralya (435 bin ton), ABD (353 bin ton), Kanada (350 bin ton).

Elde Edilmesi:

Kurşun filizi hemen hemen her yerde yeraltından çıkarılır. Çok ender yerde açık maden ocakları vardır. Açığa çıkarıldıktan sonra öğütülen filiz parçalan daha sonra filiz süzdürme (flotasyon) işlemiyle zenginleştirilerek geriye kalan kütlelerden ayrılır. Yoğunlaştırılmış filiz, bu işlemden sonra % 45-% 60 oranında kurşun içerir. Bunu minerallerin içerdikleri kükürtten arındırılması işlemi izler. Bu işlem sırasında maden sülfürleri maden oksitlerine dönüştürülür. Kavurma adı verilen bu süreçte, küçük filiz parçaları kum, kireç, kok ve başka maddelerden oluşturulan bir karışımla büyük, katı cüruf parçaları durumuna gelene kadar pişirilir. Bunların yüksek fırına atılmasıyla maden eritilir. Kurşun madeni bu evrede, kurşun, çinko, gümüş ve bazı durumlarda bakır, altın, antimon ve başka elementlerden oluşan bir karışım halindedir. Değersiz artıkların çoğuyla birlikte, şimdi artık geriye kalan çinko ve olası bakır, sıvı maden kütlesinden ayrılabilir. Bunlar, yavaş soğuma sırasında en üst tabakada toplanmışlardır. Bunu izleyen temizleme işlemiyle öteki önemli madenler de (örneğin, gümüş) kurşundan ayrılır. Bu işlemlerden sonra kurşunun ağırlığı % 99.85’e ulaşır. Dünyadaki toplam kurşun tüketiminin % 37’si kullanılmış maddelerden yeniden kazanılan kurşuna dayanır. Bunlar çoğunlukla eski otomobil aküleri, kablolar, kurşun borular ve çatı kaplama malzemeleridir.

Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

Standart koşullar altında kurşun, mavimsi bir renk tonuna sahip yumuşak gümüşi bir metaldir. Hava ile temas ettikten sonra daha koyu gri olur. Çok dövülebilir (dövülerek ince bir tabaka haline getirilebilir) ve sünektir (uzun bir tel halinde gerilebilir). Kurşun, diğer metallerle karşılaştırıldığında zayıf bir elektrik iletkenidir.

Kurşun çok ağır bir elementtir. Galen (kurşun sülfür), anglesit (kurşun sülfat) ve serussit (kurşun karbonat) dahil olmak üzere çeşitli mineraller yapmak için diğer elementlerle birleşir.

Yeryüzünde nerede bulunur?

Kurşun yerkabuğunda serbest halde bulunabilir, ancak çoğunlukla çinko, gümüş ve bakır gibi diğer metallerle birlikte cevherlerde bulunur. Yerkabuğunda yüksek bir kurşun konsantrasyonu olmamasına rağmen, madenciliği ve rafine edilmesi oldukça kolaydır.

Kurşun günümüzde nasıl kullanılıyor?

Günümüzde üretilen kurşunun büyük bir kısmı kurşun-asit akülerde kullanılmaktadır. Bu tip piller, düşük maliyetleri ve yüksek güçlerinden dolayı otomobillerde kullanılmaktadır.

Kurşun korozyona karşı dirençli olduğundan, bu kadar yüksek bir yoğunluğa sahip olduğundan ve nispeten ucuz olduğundan, tüplü dalgıçlar için ağırlıklar ve yelkenli tekneler için balastlar gibi su uygulamalarında kullanılır.

Kurşun kullanan diğer uygulamalar arasında çatı kaplama malzemesi, elektroliz, heykeller, elektronik için lehim ve mühimmat yer alır.

Kurşun zehirlenmesi nedir?

Vücutta çok fazla kurşun, kurşun zehirlenmesine neden olabilir. Kurşun vücudun kemiklerinde ve yumuşak dokularında birikebilir. Çok fazla birikirse sinir sistemine zarar verir ve beyin bozukluklarına neden olabilir. Kurşun, kalp, böbrekler ve bağırsaklar dahil olmak üzere vücudun birçok organı için toksiktir. Çok fazla kurşun baş ağrısına, kafa karışıklığına, nöbetlere ve hatta ölüme neden olabilir.

Kurşun zehirlenmesi özellikle çocuklarda tehlikelidir. Kurşun zehirlenmesinin önde gelen nedenlerinden biri boyadaki kurşundu. Bugün, ülkemizde kurşun boya yasaklanmıştır.

Nasıl keşfedildi?

İnsanlar eski zamanlardan beri metal kurşunu biliyorlardı. Düşük erime noktası ve dövülebilirlik, eritmeyi ve farklı uygulamalar için kullanmayı kolaylaştırdı. Romalılar, şehirlerine su kanalize etmek için borular yapmak için kurşun kullanan başlıca kullanıcılardı.