Kurtuluş Savaşı esnasında kahramanlıkları ile şehirlerine Gazi ünvanını veren Antep cephesi ve Antep halkının yiğit direnişi hakkında kısa bilgiler.
Kurtuluş Savaşında Antep Cephesi
ANTEP CEPHESİ, Türk Kurtuluş Savaşı’nda Güneydoğu Anadolu’da oluşturulan direnme cephesi. Antep, 5 Ocak 1919’da İngilizler tarafından işgal edildi. Bölgedeki azınlıkların kışkırtılması, güvenlik güçleri yönetiminin işgal ordusu subaylarına verilmesi, halka yönelik baskı ve sindirme hareketleri, Antep’te Cemiyet’i İslamiye adlı bir direniş örgütünün kurulmasına yol açtı. Sivas Kongresi‘nden (4 Eylül 1919) sonra 12 Ekim 1919’da Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Antep Şubesi kuruldu ve yalnızca kent içinde kısa sürede Kuvay-ı Milliye’nin 27 semt örgütü açıldı. Irak’ a yönelen İngiliz birliklerinin çekilmesinden sonra 5 Kasım 1919’da Antep’e Fransız birlikleri girdi. Bu arada Maraş, Kilis, Urfa, Halfeti ve Birecik’teki direnişçilerle birleşen Antep Kuvay-ı Milliye Merkezi Heyeti, bir cephe oluşturarak halkı silahlandırmaya başladı.
12 Ocak 1920’de iki Fransız bölüğü Antep’ten Maraş’a giderken durduruldu, silah ve cephanelere el kondu. 21 Ocak 1920-12 Şubat 1920 arasındaki silahlı çatışmalar sonucunda Fransız birlikleri Maraş’tan çekilmek zorunda kaldı. 2 Şubat 1920-28 Mart 1920 arasında Kilis-Antep yolu kesilerek Fransızların cephane ve yardımcı kuvvet sağlamasına engel olundu. 1 Nisan 1920’de Antep’te kent içinde silahlı çatışmalar başladı ve Fransız kuvvetleri kent dışına sürüldü. 29 Mayıs 1920’de Ankara Hükümeti ile Fransız Hükümeti arasında silah bırakışması antlaşması imzalandı. Ancak bırakışma iki ay sürdü. 11 Ağustos 1920’de Fransız topçu birlikleri Antep’i bombaladılar.
5 Ekim 1920’de başlayan Fransız kuvvetlerinin saldırısı, 6 Şubat 1921’e kadar sürdü. Bu süre içinde dört kez kuşatılan ve dışardan yardım alamayan Antep halkı, 7.000’i aşkın kayıp verdi. Antep 15 bin kişilik Fransız tümenine karşı 4.000 kişilik Türk kuvvetince savunulmuştu. 6 Şubat 1921’de Ankara Hükümeti Fransızlarla geçici bir antlaşma imzaladı. Kent içi çatışmalar sona erdi. Antlaşma uyarınca Antep’ teki Türk mahallelerinin yönetimi Türklere bırakıldı, ancak kent hukuken Fransızlara teslim edildi (9 Şubat 1921). TBMM’nin 8 Şubat 1921 günü kabul ettiği 9 sayılı yasayla Antep’e Gazi unvanı verildi. Ankara Antlaşması’nın imzalanmasından (20 Ekim 1921) sonra antlaşma hükümleri uyarınca Fransızlar Antep’i boşaltmayı kabul ettiler. Ankara’ya bağlı birlikler 25 Aralık 1921’de Gaziantep’e girdi.
