Kutadgu Bilig Nedir? Maddeler Halinde Kutadgu Bilig’in Özellikleri

0
Advertisement

Kutadgu Bilig nedir, kim yazmıştır? Kutadgu Bilig’in maddeler halinde özellikleri, yazarı, konusu hakkında bilgilerin yer aldığı sayfamız.

Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig; Türk edebiyat ve düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan Kutadgu Bilig, Yusuf Hâs Hâcib (veya Uluğ Hâs Hâcib) tarafından 1069 / 1070 tarihinde Kaşgar’da tamamlanmış ve Karahanlı Hükümdarı Ali Hasan bin Süleyman Han’a sunulmuştur.

Kutadgu Bilig, XIX. yüzyıl başlarına kadar bilinmiyordu. Bugün, biri Viyana, biri Kahire, öteki Doğu Türkistan’ın Fergana şehir kitaplığında olmak üzere üç yazma nüshası bulunmaktadır. Viyana’daki Uygur, diğerleri Arap harfleriyle yazılmıştır.

Kutadgu Bilig

Kudadgu Bilig’in diğer özellikleri şunlardır:

  1. Kutadgu Bilig, İslami Dönem Türk Edebiyatının ilk örneklerindendir.
  2. Eser mesnevi biçiminde olup tümü 6645 beyittir. Eserin sonunda kaside biçiminde 124 beyitlik üç parça ile 173 tane dörtlük bulunmaktadır. Aruzun, fe’ûlün, fe’ûlün, fe’ûlün fe’ûl kalıbıyla yazılmıştır.
  3. Dili, Doğu Türkçesi (Hakaniye Türkçesi)dir. Eserde Arapça, Farsça sözcükler dikkat çekecek ölçüde azdır.
  4. Eser, karşılıklı konuşma biçiminde yazılmıştır.
  5. Eserde yetkin bir toplumun yapısı, yetkin insan ve devlet adamının özellikleri anlatılır. Bu yönüyle dönemin siyasetnamesidir.
  6. Eserde dört ana kahraman vardır. Alegorik (temsilî) kahramanlardan Kün Togdı adlı hükümdar kanun ve adaleti, Ay Toldı adlı vezir saadeti, Ay Toldı’nın oğlu Ögdülmiş aklı ve ilmi, Odgurmuş adlı zahit (dindar) ise kanaat ve akıbet (hayatın sonu)i simgeler.
  7. Bu dört kişi arasında geçen olay kısaca şu biçimdedir:

Ay Toldı, uzak bir ülkede yaşamakta, değeri bilinmemektedir. Bir şehirde bilginlere değer veren bir padişah olduğunu duyar, uzun bir yolculuktan sonra onun yanına varır. Bu hükümdar Kün Toğdı’dır. Kün Toğdı onu vezir yapar.

Kutadgu Bilig

Advertisement

Bu vezirin iki oğlundan Ögdülmiş, zamanla yetişerek babasının yerine geçer. Kün Toğdı’nın en büyük yardımcısı olur. Vezirin ikinci oğlu Odgurmış kendini din işlerine ve ahiret adamlığına adamış bir zahittir. Kün Toğdı bu zahitle konuşunca hükümdarlıktan vazgeçecek olur, fakat genç vezirin uyarısıyla bu düşüncesinden döner.

Ögdülmiş yaşlanır, vezirlikten ayrılarak ahrete hazırlanmak ister; fakat Odgurmış engel olur. Eserin sonunda Odgurmış hastalanır, Ögdülmiş onu ziyarete gider, ölüm haberini alır ve çok üzülür. Kün Toğdı da vezirinin üzüntüsünü paylaşır.

Kaynak 2

İnsanlara Mutluluğu Öğreten Kitap

Kutadgu Bilig edebiyatımızın en ünlü eserlerinden biridir. Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu manzum eser 1069’da yazılmıştır. Yazarı Balasagun’lu Yusuf Has Hacip’tir.

Yusuf Has Hacip, eserini Karahanlı hükümdarı Tapgaç Buğra Kara Han’a sunmuştur. Eser Uygur harfleriyle yazılmıştır.

Kutadgu Bilig insanlara nasıl mutlu olabileceklerini öğretir. Yazar, bu eserinde, iyi bir insanda bulunması gereken dört erdemi ele alıp işlemiş, bunları kişileştirmiştir. Bu dört erdem adalet, devlet, kanaat, akıldır. Eserde, Hükümdar Gündoğdu Adalet’i, başbakan Aydoğdu Devlet’i, başbakanın kardeşi Odgurmuş Kanaat’i, başbakanın oğlu Öktülmüş de Akıl’ı temsil eder.

Kutadgu Bilig’e göre, hayatta mutluluğu ancak ahlakla birleşmiş iyilik sağlayabilir, iyilik öğeleri de bilgi, barış, doğruluk; kötülük öğeleri ise, bilgisizlik, hastalık, kötü yola sapma’dır. Bilgisizler öğretim sayesinde bilgili kimseler olabilirler; hastalar bakımla iyileşirler; kötü kişiler de, eğitimle doğru yola yöneltilebilir.

Advertisement

Kutadgu Bilig Türkler’in iyiliğe, doğruluğa, barışa ne kadar büyük bir değer verdiklerini gösterir. Gerçekten, Türkler tarih boyunca hep barış, bilgi, doğruluk yolunda yürümüşlerdir.


Leave A Reply