Kuzey Amerika kıtası bitki örtüsü ve hayvan varlığı ile ilgili genel bilgiler. Kuzey Amerika’da yer alan ormanlar ve yaşayan hayvanlar.
Kuzey Amerika Kıtası Bitki ve Hayvan Çeşitliliği
Kuzey Amerika’nın orman örtüsü Büyük Okyanus kıyılarının iğne yapraklı ormanları, olağanüstü büyüklükte sekoyalar ve göknarlardan oluşur. California’ nın kuzey kıyısında yoğun olan sekoyalar ile batı sedirlerinin yerini Oregon’dan ingiliz Kolumbiyası’na kadar duglas göknarı (Pseudotsuga) ve ardıç, Alaska’da da Sitka ladini alır. Güneyde kızıl gövdeli kocayemiş, orta kesimde dev yapraklı akçaağaç, meşe ve dişbudak, kuzeyde de huş ağacı ve kavak yaygındır. Bu kıyı ormanı kıtanın kereste ve kâğıt sanayisi için başlıca ham madde kaynağıdır. Amerika kızıl geyiği, kara ayı, vaşak, kunduz bu ormanlarda yaşayan başlıca yabanıl hayvanlardır. Şahin ve kartallar da boldur. Bölgedeki akarsu ve göllerde başta som olmak üzere çok sayıda ve çeşitli türde balık yaşar.
Kuzey ormanları
Kuzey ormanları, Aleutlar’dan başlayıp, doğuda Alaska ve Kanada’nın kuzeyinden geçerek Newfoundland Adasına kadar kesintisiz ve geniş bir yeşil örtü halinde uzanır. İğne yapraklı ağaçlar Büyük Okyanus kıyısındakilerden daha alçak ama daha gürdür. Bu ormanların temel ağaç türü ladin olmakla birlikte doğuda ve batıda bazı çam türleri belirginleşir. Bölge Kuzey Amerika’nın en büyük lif odunu kaynağıdır.
Mus (Sığın)
Bu ormanın kuzey kenarları kış aylarında büyük ren geyiği sürülerine barınak olur. Daha güneyde geyik ve sığın (mus) hâlâ yaygın olmakla birlikte avlanma sonucu sayıları büyük ölçüde azalmıştır. Kara ve boz ayının yanı sıra sansar, sincap, samur ve kunduz gibi kürk hayvanları görülür; bataklıklarda misk sıçanı çok fazladır. Akarsularda turna balığı, kuzeydeki sayısız gölün soğuk ve derin sularında göl alabalığı ve gölmezgiti yaşar. New England’ın güneyinde, Newfoundland kıyılarında bol miktarda morina ve mezgit bulunur. Cordillera ormanları, Büyük Okyanus’un iğne yapraklı ormanları ile iç kesimdeki kuzey ormanları arasında yer alır. Batısı sedir ve duglas göknarıyla, daha yükseklerde Sitka ve Englemann ladiniyle kaplıdır. Doğusuna ise çam ve ladin egemendir.
Göknar-ladin ormanlarında geyik, açık alanlarda antilop, yüksekteki Alp tipi çayırlarda keçi yaşar; puma ve kurt sürüleri bunları avlar. Boz ayı kendisine daha yüksek, daha erişilmez alanları seçerken, kara ayı alçaklardaki ormanlarda yaygın olarak görülür. Lawrence tipi karışık orman, Büyük Göller-Saint Lawrence, Yukarı Mississippi Ohio ve New England’ın alçak bölgelerinde görülür. En çok kayın, akçaağaç, huşağacı, meşe ve karaağaçlardan oluşmakla birlikte, çam ve Kanada sugası başta olmak üzere, iğneyapraklıların sayısı da az değildir. Geyikler hâlâ yaygındır ama sığın giderek daha az görülmektedir. Kurt, ayı ve kunduzların sayısı avlanma nedeniyle büyük ölçüde azalmıştır. Sincap bol bulunur.
Bir zamanlar bu ormanlarda barınan göçmen güvercinlerin artık soyu tükenmiştir. Doğudaki dağlık alan ormanları, Orta ve Güney Apalaşlar’ı büyük ölçüde kaplar Soğuk kutup ikliminin hüküm sürdüğü bu alanlarda yıllık gelişme dönemi 90-120 gün arasında değişir. Bu nedenle orman, kara ladin ve balsam göknarı gibi çabuk büyüyen ve yaprakdökmeyen ağaçlar ile kızılağaç ve huşağacından oluşur. Geyik, misksıçanı ve sincap oldukça yaygındır. Doğuda, Atlas Okyanusunun orta kesimine kıyısı olan eyaletlerden Kuzey Florida’ya kadar uzanan orta nemli (mezofitik) orman sert ve yumuşak odunlu ağaçların bir karışımıdır.
Kıyı düzlükleri ve akarsu kenarları
Kıyı düzlüklerinde ve akarsu kenarlarında gür ve yüksek meşe ormanları vardır. Irmakların aşağı kesimlerinde meşelerin arasına ceviz ve kavak, daha yüksek kesimlerinde ise dişbudak ve karaağaç karışır. Bir zamanlar çok yaygın olan kestane 1920’lerde gelen bir hastalıkla tümden yok olmuştur. Sıcak ve nemli iklim, manolya, sarısalkım ve mimoza gibi astropikal bitkilerin gelişmesine olanak sağlar. Virjinya meşesi de görülür. Kumlu topraklardaki uzun ve kısa yapraklı çamlar Amerika’nın başlıca kereste kaynaklarındandır. Bölgenin tipik hayvanları geyik, kara ayı, rakun ve opossumdur.
Güney Florida ve Meksika alçak bölgelerini kuşatan mangrov ormanları, temel olarak bir tür meşe ve palmiyelerden oluşur. Ormanda yaşayan aynakların yanı sıra bataklık bölgelerde Mokasen yılanı ve alligator da görülür.
Kalifornia’nın güneyini ve Amerikan Güneybatısının büyük bölümünü, sert yapraklı, kurağa ve soğuğa dayanıklı fundalıklar kaplar. Buralarda ağaçlar, sıcak ve kurak yazlara, ılık ve nemli kışlara uyum sağlamıştır. Gür çalılıklar, sarı çam ve adaçayı yaygındır. Yörede Amerika antilopu, yabani tavşan, puma, kır kurdu, kaplumbağa ve yılan yaşar. Küçük çöl kemirgenleriyle beslenen şahin de bölgenin tipik hayvanlarındandır.
Güney Meksika ve Orta Amerika’nın rüzgâra açık tüm yamaçları tropikal yağmur ormanlarıyla kaplıdır. Orman özellikle, maun ve palmiye gibi çok uzun, sertodunlu ve genişyapraklı ağaçlardan oluşur. Yüksek bir kubbe oluşturan bu ağaçların altında, daha alçak bir düzeyde eğreltiotu, mangrov ve bunları saran tırmanıcı bitkiler bulunur. Yabanıl yaşam da çeşitlilik gösterir; papağan, kakadu, göknar kargası, çeşitli maymun ve yılanların yanı sıra başta karınca, kınkanatlılar ve sinekler olmak üzere çok çeşitli böcekler vardır.
Çayırlar ve çöl alanları.
Orta Amerika’nın yarı nemli topraklarında, kuzeydoğu alize rüzgârları ile birleşen siklonların getirdiği yağmurlarla beslenen savanlar hızla büyüyen çayırlarla örtülüdür.
Ormanlarla çöller arasında bir kuşak olan ılıman otlaklarda çeşitli türlerde çayırlar, yemişli çalılıklar, yaban gülleri ve bodur kavak ağaçları yetişir. Geçmişte bizonların yurdu olan bu bölgelerde şimdi hayvancılık yapılmaktadır.
Güneybatı’nın yılda 250 mm’den az yağış alan kurak bölgelerindeki çöllerde de çeşitli türlerde çalılıklar ve kaktüsler yetişir.
