Lavoisier Kısaca Hayatı

Ünlü Fransız bilim insanı Antoino Laurent de Lavoisier hayatı ve çalışmalarına kısa bir bakış.

Antoino Laurent de Lavoisier, Fransız kimyacısı (Paris 1743 – ay.y. 1794) 1754’te Paris’te College Mazarin’e gitti. 1763’te hukuk diplomasını, 1764’te lisans derecesini aldı. Fen bilimleriyle ilişkisini kesmedi, jeoloji ve mineoroloji incelemeleri yaptı. 1764’te hidratlı kalsiyum sülfat bileşimindeki alçı taşının analizini yaptıktan sonra sülfirik asit ve kalkeri yeniden ısıtarak bu doğal tuzun sentezini başardı. Bu çalışmayı Fransız bilimler Akademisi’ne sundu. 1766’da Paris sokaklarının aydınlatılmasına ilişkin çalışmasıyla altın madalya kazandı. 1768’de Bilimler Akademisi yardımcı kimyacılığına getirildi, 1778’de tam üye oldu. Fransa’da vergi toplamakla görevli Ferme Generale’de çalışmaya başladı. (1768).

1775’de devlet barut fabrikaları müfettişliğine getirildi. 1789’da Etat, Generaux’ya yedek milletvekili seçildi. 1791’de istatistiksel verilerden yararlanarak tarım yeni vergilendirme sistemini içeren, De la Richesse Territodale du Royaume du Françe (Fransa Krallığı’nın Toprak Zenginliği Üstüne) adlı eserini yayınladı. 1789 Fransız Devrimi ile Ferme Generale’deki payı nedeniyle krallık yandaşı olarak görülmeye başlandı ve ağır eleştirilere tutuldu. 1791’de tüm görevlerinden alındı. 1793’te Ferme Generale’nin 27 ortağıyla birlikte tutuklandı. Bilim çevrelerinin tüm çabalarına karşın ortaklarıyla birlikte 8 Mayıs 1794’te birkaç saatlik duruşmadan sonra giyotinle idam edildi.

Modern kimyanın kurucusu olan Lavoisier’in, bu alandaki ilk buluşu, suyun basit değil, oksijen ve hidrojenden oluştuğunu kanıtlamak oldu. Oksijeni buldu ve adını koydu. Kimyaya elementlerin adlandırılmasından tanımına kadar yepyeni bir görüş kazandırdı. Yunanca ve Latince köklerden yararlanarak oksijen, hidrojen, karbon gibi daha belirgin adlar önerdi ve bilim çevrelerine kabul ettirdi. Bazı bilim adamlarıyla yaptığı ortak çalışmalarla 55 element saptandı. Temel eseri olan Traite Elementaire de Chimice (Temel Kimya Kitabı)’yi 1789’da yayınladı.

Bu kitapta daha önce 55 olarak gösterilen element sayısının 33 olduğunu ileri sürerek, ötekilerinin bileşik olduklarını saptadı. Yanma sırasında havadaki oksijenin tüketilmesinden sonra geriye solunumda kullanılmayan ve başka gazlarla kolayca tepkimeye girmeyen bir gazın kaldığını gördü. Havanın % 75’ini oluşturan bu gaza, azot adını verdi. Organik maddeleri inceleyerek, yanma sonucunda bu maddelerdeki karbon, hidrojen ve oksijen oranlarının bulmaya çalıştı. 1783’te Laplace ile Bilimler Akademisi’ne sundukları Memoire sur Chaleur (Isı Üstüne İnceleme) adlı makalenin konusunu oluşturan ve termokimyanın öncüsü sayılan bu çalışmalarla, insanda, kobaylarda yanmayla solunumun arasındaki yavaş bir yanma olayı olduğunu, hareket ve sindirim sırasında oksijen tüketiminin arttığını açıkladı.

Başlıca eserleri: Opuscules physigues et Chimiques (Fizik ve Kimya Makaleleri) 1774, Mehode de nomenclature chimique – G. de Morveau, Berthollet ve Fourcroy ile birlikte (Kimyasal Adlandırma Yöntemi) 1787; Oeuvres de Lavoisier (Ö.S.) J-B Bumas ve E. Grimuux, derleme (Lavoisier’in Eserleri) 6 cilt 1862-1893. Oeuvres de Lavoisier Correspondences (öl. s.) R. Fric, derleme (Lavoisier’in Eserleri ve Yazışmaları) 1955-1964.