I. İnönü Zaferi sonrası 1921 yılında yapılan Londra Konferansı nedenleri ve sonuçlarının maddeler halinde verildiği yazımız.
LONDRA KONFERANSI (23 Şubat – 12 Mart 1921)
Konferansın Toplanma Nedenleri
a. Doğu cephesinde Ermenilere karşı kazanılan zafer,
b. Güneyde Fransızlara karşı başarılı bir mücadele verilmesi,
c. I. inönü Zaferi
d. Çerkez Ethem’in yenilmesi
e. TBMM Hükümeti ile Sovyet Rusya yakınlaşması
f. İtalya’nin arabuluculuk rolünü üstlenmesi
Anlaşma Devletleri, İstanbul’dan gelecek delegeler arasında TBMM’nin de bir temsilci bulundurmasını istiyorlardı. Ancak, TBMM, doğrudan konferansa davet edilmedikçe temsilci göndermeyeceğini belirtti.
Bunun üzerine Anlaşma Devletleri Türkiye Büyük Millet Meçlisi’ne doğrudan çağrıda bulunmak zorunda kaldılar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi bu konferansta Misak-ı Milliyi kabul ettiremeyeceğini biliyordu. Çünkü Anlaşma Devletleri’nin asıl amacı; Sevr Antlaşması’nın koşullarını yumuşatarak Ankara Hükümeti’ne de kabul ettirmekti.
Buna rağmen TBMM;
1. Misak-ı Milli’yi dünya kamuoyuna duyurmak
2. “Türkler barış girişimlerine yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar.” yollu propagandalara meydan vermemek.
3. Kendini uluslararası platformda kabul ettirmek amacı ile konferansa katıldı.
Konferansta, İstanbul Hükümeti delegelerinin başkanı Tevfik paşa, ilk söz hakkı kendisine verildiğinde; Söz, milletin asıl vekillerine aittir. Bundan dolayı Anadolu Kurulu’na söz verilmesini rica ederim” diyerek gerçek devletin; Ankara’da kurulduğunu belirtti ve Anlaşma Devletlerinin İstanbul ve Ankara’yı birbirine düşürerek Türk tezlerini zayıflatma düşüncelerine alet olmadı.
Konferansta, TBMM’yi, Bekir Sami Bey başkanlığındaki kurul temsil etti. Türk delege kurulu bir bildiri yayımlayarak;
a. Türk Devleti’nin 1913 yılı sınırları içinde yeniden kurulması,
b. İzmir’in boşaltılıp Türkiye’ye verilmesi,
c. Boğazlar’da Türkiye’ye egemenlik garantisi verilmesi,
d. Kapitülasyonların kaldırılması,
e. Kıyıları savunacak bir deniz kuvvetine sahip olma hakkı istedi.
Londra Konferansından: önce Anlaşma Devletleri, kendi aralarında gizli görüşmeler yaptılar. Bu görüşmelerde Fransızlar ve İtalyanlar, Yunanlılar’ın Anadolu’da başarılı olamayacaklarını belirttiler.
İngilizler’in ısrarı ile Yunanistan’a bir şans daha tanınması ve Yunan ileri harekatına izin verilmesi kabul edildi.
Londra Konferansı Türk tarafı için fazla bir şey ifade etmedi. Ancak, Londra Konferansına çağırmakla, Anlaşma Devletleri Ankara Hükümeti’ni resmen tanımış oldular.
Ankara Hükümeti de bu konferansa katılmakla, uluslararası planda kendini temsil ettirmiş oldu.
