Lületaşı Nedir? Özellikleri Nelerdir? Lületaşının Kullanım Alanları Hakkında Bilgi

Lületaşı nedir, nerede ve nasıl üretilir, özellikleri nelerdir? Lületaşının kullanım alanları, pipo yapımında kullanımı hakkında bilgi.

Kaynak: commons.wikimedia.org

Lületaşı

Esmerimsi beyaz, ıslatılınca işlenmesi kolaylaşan, gözenekli bir taştır. Eskişehir’de çıktığı için “Eskişehir taşı” da denir. Daha çok sigara ağızlığı yapmakta kullanıldığından “lületaşı” denilmiştir. Hidratlı bir magnezi silikatıdır. Toprak altında geniş damarlar içinde serpilmiş çakıl kümeleri halinde bulunur. Ocaklar açılarak çıkarılır.

Kimyasal formülü şeklindedir ve yoğunluğu 0,988 – 1,279 gr/cm³ değerleri arasında değişir. Mikroskopik büyüklükteki kristalleri düzensiz biçimde bağlanmıştır. Çok ince gözenekli yumuşak bir dokuya, beyaz ve beyaza yakın tonlarda bir renge sahiptir.

Lületaşının emme hassası vardır. Bundan dolayı, ağızlık yapmakta tercih edilir, çünkü, filtre gibi nikotini emer. Zamanla okside olarak sararır, kehribar rengi alır. Eskiden lületaşı tozunu diş oğmakta kullanırlardı

Lületaşı, başka ülkelerde de bulunur Madrid yakınlarında, Fransa’nın Sein-et-Marne vilâyetinde, Kırım’da çıkarılır. Bizde, bundan birkaç yüzyıl önce bulunduğu zaman bir devlet işletmesi olarak tekele alınmıştı. Sonradan özel teşebbüse bırakılmıştır. Şimdi Eskişehir’ de 300’den çok lületaşı ocağı çalışmaktadır. Cinsine, işlenme kabiliyetine, dayanıklılığına göre çeşitleri vardır. Turistik eşya yapmakta, bugün, lületaşından geniş ölçüde faydalanılmaktadır.

Kaynak: commons.wikimedia.org

Lületaşı Pipolar

Lületaşının pipo yapımında ilk kaydedilen kullanımı 1723 civarındaydı. Kısa sürede serin, kuru ve lezzetli bir duman sağlamak için mükemmel bir malzeme olarak ödüllendirildi. Lületaşının gözenekli yapısı nedeniyle nem ve tütün katranı taşın derinliklerine çekilir. 1800’lerin ortalarından beri briar pipoları (gül kökü) kullanmak yaygın pipolar haline gelse de, lületaşı günün kil pipolarının birinci sınıf bir alternatifi haline geldi ve bu güne kadar değerli olmaya devam ediyor.

1820’lerin başlarından itibaren briar ağacının kullanımı, kil pipolara ve daha az derecede lületaşı borularına olan talebi büyük ölçüde azalttı. Briar pipoları lületaşı ile kaplanarak lületaşının nitelikleri briar pipolarının nitelikleriyle birleştirildi.

Kullanıldığında, lületaşı pipolar yavaş yavaş renk değiştirir ve eski lületaşı pipoları tabandan yukarıya doğru artan sarı, turuncu, kırmızı ve kehribar tonlarına dönüşür. Pipo olarak kullanıma hazırlandığında, doğal nodüller önce kırmızı topraklı matrisi çıkarmak için kazınır, ardından kurutulur, tekrar kazınır ve mumla parlatılır. Bu şekilde hazırlanan kabaca şekillendirilmiş kütleler döndürülür ve oyulur, cam kağıtla düzleştirilir, mum veya stearin içinde ısıtılır ve son olarak kemik külü ile parlatılır.