Lyra (Çalgı) takımyıldızının özellikleri, konumu, içinde yer alan yıldızlar, kümeler, Lyra (Çalgı) hakkında bilgi.
Lyra (Çalgı) Takımyıldızı; Kuzey Yarıküre’de bulunan takımyıldızdır. Gökyüzünde sağaçıklığı 18’10”-19’30” ve dikaçıklığı (25°)-(47°) olan bir alanı kaplar. Küçük bir takımyıldız olmasına karşın, astronomide çok önemli bir yeri vardır. Bilinen en eski takımyıldızlarından biri olması nedeniyle birçok söylenceye konu olmuştur. Çalgı, müzik aleti liri simgeler.
Çalgı çok önemli ve çoğu belli bir türe örnek gösterilen yıldızları içine alır. En parlak yıldızı Alfa Lyrae, Vega, görünen parlaklığı 0.04 kadir ve tayf türü AO olan bir yaldızdır. Göğün 5. parlak yıldızıdır. Beta Lyrae ilginç bir örten çift yıldız sistemidir. Bu yıldızın bulunmasından sonra Beta Lyrae yıldızları olarak adlandırılan bir yıldız tipi ortaya çıktı. Bu tip yıldızlar, birbirlerine çok yakındırlar ve ortak kütle merkezi çevresinde dönerlerken birbirlerini örten çift yıldız sistemleridir. Bu yıldızların biçimleri biraz bozulmuştur ve her ikisi de ortak bir atmosfer tabakasıyla çevrilmişlerdir. Epsilon Lyrae yıldızı da önemli bir yıldızdır.
Çıplak gözle bile biryıldız çift olduğu görülebilir. Bu iki yıldızın her biri de kendi aralarında çifttir. Öteki bir çift yıldız da Zeta Lyrae’dir. Vega, Epsilon ve Zeta yıldızları, kenar uzunlukları 2° kadar olan bir eşkenarüçgen biçimi oluştururlar. Çalgının kuzeybatı doğrultusunda, Kuğu takımyıldızı sınırına yakın bir yerde, RR Lyrae bulunur. Bu yıldız uzaklık ölçümlerinde örnek yıldız olarak kullanılır. Aynı zamanda, Sefe türü, kısa dönemli değişen yıldızlar arasında, Samanyolu’nda keşfedilen ilk yıldız olması bakımından da ilginçtir. Bu türe giren yıldızlar bir günden daha küçük dönemli değişen yıldızlardır. RR Lyrae tipi yıldızların ortalama dönemi 0.57 gündür. Çalgı takımyıldızında, bu ilginç yıldızlardan başka, bir Nova (Nova 1919) ve bir küresel küme (M56 ya da NGC 6779) bulunur. Ünlü halka bulutsusu M57 (NGC 6720) de, Gama ve Beta yıldızlarının ortasında bulunur. Bu bulutsu pek parlak değildir ve ancak küçük bir teleskopla görülebilir. Güçlü teleskopla ise, parlak bir halka ve bu halkanın ortasında çok sönük yıldızların bulunduğu bir bulutsu biçiminde görülür. Gezegenimsi bulutsu olarak, bilinen en parlak gökcismidir. Ancak, bu adın yerinde kullanıldığı pek söylenemez. Çünkü bu gökcismi ne bir gezegen ne de bir bulutsudur. Gerçekte, sönük ve çok geniş bir atmosfer ya da çok az yoğunluklu bir gaz tabakasıyla çevrili, çok sıcak bir yıldız olduğu ileri sürülür. Çalgı takım yıldızı Türkiye’ den yaz aylarında görülebilir.
