Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Nelerdir?

Maddenin ayırt edici özellikleri nelerdir? Maddenin ayırt edici özellikleri, miktara bağlı olmayan özellikleri hakkında bilgi.

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
(Miktara bağlı olmayan özellikler)

1) ÖZ KÜTLE (yoğunluk) (d)

(Katı, sıvı ve gazlar için ayırtedici özelliktir)

Öz kütle bir maddenin birim hacminin kütlesidir.

d = m/v birimleri g/cm³, g/l gibi

► Gazların öz kütlesi aynı koşullarda sıvı ve katılara göre çok küçüktür. 1 atm basınç 0°C’de

dFe = 7,8 g/cm³ dHg = 13,6 g/cm³

dNz = 1,25 .10-3 g/cm³ tür.

►Bir madde gaz hale geçtiğinde hacmi (tanecikler arası uzaklık arttığından) yaklaşık 1000 kat artar.

► Öz hacim (d’) = l/d = v/m (cm³ /g)

Soru 1: Sabit sıcaklık ve basınçta bir maddenin değişen kütlesi ya da değişen hacmi ile öz kütlesi arasındaki grafik nasıldır?

Çözüm:

► Sabit sıcaklık ve basınçta kütle artarsa hacimde artar, kütle/hacim oranı sabit kalır. Yani öz kütle değişmez.

2) HAL DEĞİŞİM SICAKLIKLARI

Katı halde bulunan bir maddenin ısı etkisi ile sıvı hale geçmesine ERİME, sıvı haldeki maddelerin çevreye ısı vererek katı hale geçmesine DONMA denir.

1) Erime sıcaklığı (e.s) katılar için ayırt edici özelliktir.

2) Donma sıcaklığı (d.s) sıvılar için ayırt edici özelliktir.

► Aynı saf madde için aynı koşullarda

Erime sıcaklığı (e.s.) = Donma sıcaklığı (d.s)

3) Kaynama sıcaklığı (k.s) sıvılar için ayırt edici özelliktir.

4) Yoğunlaşma sıcaklığı (y.s) gazlar için ayırt edici özelliktir. (Gaz haldeki maddenin sıvı hale geçtiği sıcaklık)

► Aynı saf madde için aynı koşullarda Kaynama sıcaklığı (k.s) = Yoğunlaşma sıcaklığı (y.s) dır.

isinma-egrisi

► Hal değişim sıcaklıklarında ısı değişmesine rağmen sıcaklık sabit kalır.

► Maddelerin hal değişim sıcaklıklarında maddeye verilen ısı artırılırsa sıcaklık sabit kalır, potansiyel enerji artar.

► Maddenin hal değiştirmediği sıcaklıklarda, maddeye verilen ısı artırılırsa sıcaklığı artar. Maddenin sıcaklık artışına bağlı olarak kinetik enerjisi artar.

► Buharlaşma her sıcaklıkta olur.

► Sıvının kaynama sıcaklığı atmosfer basıncına bağlı olarak değişir.

Sıvının denge buhar basıncı, atmosfer basıncına eşit ise SIVI KAYNAR.

(Denge buhar basıncı sonraki bölümlerde verilecektir.)

► Su 1 atmosfer basınçta 100 °C’de kaynar

► Aynı sıcaklıkta denge buhar basıncı büyük olan sıvının kaynama sıcaklığı küçüktür.

3) HAL DEĞİŞİM ISILARI:

► Hal değişim sıcaklığındaki 1 gram saf maddenin, hal değişimi için aldığı ya da verdiği ısıya hal değişim ısısı denir. L ile gösterilir.

Lerime =LE (Katılar için ayırtedici özelliktir)
Ldonma = LD (Sıvılar için ayırtedici özelliktir)
Lbuharlaşma=LB (Sıvılar için ayırtedici özelliktir)

Aynı koşullarda bir saf madde için erime ısısı (Le) = donma ısısı (LD)

► 1 gram su donarken çevreye 80 kalori ısı verir, 1 gram buz erirken çevreden 80 kalori ısı alır.

► Aynı koşullarda bir saf madde için buharlaşma ısısı (Lb) = yoğunlaşma ısısı.

► 1 gram su için buharlaşma ısısı 540 kaloridir.

4) ÖZ ISI (c):

Sabit basınç altında maddenin hali değişmeden 1 gramının sıcaklığını 1°C değiştirmek için gerekli ısı miktarıdır.

cbuz = 05 kal/g °C

cSubuharı= 0,48 kal. /g°C

► Saf maddelerin ısınma ve soğuma eğrilerinde:

1) Hal değişiminin olduğu sıcaklıklarda (sıcaklık sabit) verilen veya alınan ısı (Q)

Q = m.L bağıntısı ile bulunur.

2) Maddenin hal değiştirmediği sıcaklıklarda (sıcaklık değişiyor) verilen veya alınan ısı (Q)

Q = m.c .Δ t bağıntısıyla bulunur,

c = öz ısı

Δt = t2-t, (sıcaklık farkı)

► Aynı saf madde için; kütle, ısıtıcının şiddeti değiştiğinde hal değişim sıcaklığı değişmez. Sadece hal değişimi süresi ve ısınma-soğuma süreleri değişir.

5) ÇÖZÜNÜRLÜK VE ÇÖZÜNÜRLÜĞÜN SICAKLIKLA DEĞİŞİMİ
(Katı-sıvı ve gazlar için ayırtedicidir)

Çözünürlük: En basit tanımıyla belli bir sıcaklıkta, birim hacimdeki veya kütledeki çözücü içinde, çözünenin en çok çözündüğü miktardır. (Doymuş haldir)

Sabit sıcaklıkta:

Çözünürlük = x g çözünen / 100 mlçözücü

olarak verilir.

► Çözünürlüğün sıcaklıkla değişimi de ayırt edici özelliktir.

► Çözücüye göre çözünürlük de ayırt edicidir.

► Katıların sudaki çözünürlükleri genelde sıcaklıkla artar.

► Gazların sıvılardaki çözünürlüğü sıcaklıkla azalır.

► Sabit sıcaklıkta gazların çözünürlüğü basınçla artar.

6) UZAMA KATSAYISI (λ)

(Katılar için ayırt edici özelliktir.) Katının birim uzunluğunun sıcaklığını 1°C artırdığımızda boyundaki uzama miktarıdır.

Δl = lo λ. Δt

Δt = t2 – t1