Magma Nedir? Magma Nerede Bulunur? Özellikleri Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Magma nedir? Magma nerede bulunur, neden sıvı haldedir, özellikleri nelerdir, yapısı, sıcaklığı nedir, hakkında bilgi.

magma

Kaynak: commons.wikimedia.org

Magma; Yer’in derin katmanları arasında bulunan ve bir ölçüde sıcak sıvı içeren doğal maddedir. Kısmen ya da tümü akıcı olan bu akıcı madde, volkanik kayaların sıcak nedeniyle erimesinden oluşmuştur. Hacim olarak % 60 katı maddeler içeren magmalar, sınırlı gücü ve kırık yüzeyiyle katı maddeler gibidir. Akıcı lav kütleleri ve doğal volkanik gazlar, magmaların varlığını kanıtlar. Silikat magmaların varlığı da bazalt, andesit, riyolit ve karbon açısından zengin magmalar ve sülfür eriyikleri içeren kayalarla kanıtlanır. Yüzeyde akan silikat magmalarda (lavlar) gözlenen ısı, bazatlar için 1200°C, kriyolitler için 800°C olarak değişir. Isıdaki değişikliklerin nedenlerinden biri de bazı çok sıcak magmaların yüzeye ulaşmadan önce soğumasıdır. Silikat magmaların kütle yoğunluğu bileşimini ve ısısına göre değişiklikler gösterir. Genelde eriyiğin yoğunluğu, ondan oluşan kristallerden daha azdır. Akıcı sıcak bazalt magmalarda, milimetrik kristaller cm/saat oranında çökelir. Demir içeren bazı eriyiklerde feldispat kristalleri yüzer. Magmalar soğuma ya da kabarma ya da her ikisi sonucunda kristalleşir. Yüksek oranlarda küçük elemanlar içeren mineraller (örneğin: apatit ve zirkon) genelde geç kristalleşirler. Buna karşılık bir magmada erken kristalleşen mineraller, öteki magmalarda ya geç ya da hiç biçim tutamazlar.

Magma genelde etkin volkanik bölgelerde oluşmakla birlikte, hiçbir volkanik etkinlik bulunmayan bölgelerde de oluşur. Isı etkisiyle oluşmuş taşların da bir zamanlar tam anlamıyla magma olup olmadığı kesinlik kazanmamıştır. Buna göre gerçek magma kütleleri, ısı etkisiyle oluşmuş taşlardan daha küçük olabilir. Sismik ve magnetik bulgular, magma kütlelerinin Yellowstone Parkı’nda ve Kamçatka Yarımadası’ nın birçok bölgesinde bulunduğunu göstermiştir. Çeşitli magmaların, değişik kökenleri olması olmasıdır. Yüksek ısılardan dolayı bazalt magmalar, Yer yüzeyinin çok altındadır. Yapılan araştırmalar, bazalt magmaların kristalizasyon sonucu Yer yüzeyinin çok alt tabakalarında biçimlenmiştir. Riyolit magmalar, bazalt magmanın kristalizasyonu ya da yerkabuğu kayalarının erimesiyle oluşur.

Volkanizma

Volkanik bir patlama sırasında yüzeye çıkan magmaya lav denir. Lav, yer altı magma kütlelerine kıyasla nispeten hızlı bir şekilde soğur ve katılaşır. Bu hızlı soğutma, kristallerin büyümesine izin vermez ve eriyiğin bir kısmı hiç kristalleşerek cam olmaz. Büyük ölçüde volkanik camdan oluşan kayalar arasında obsidiyen, cüruf ve pomza bulunur.

Volkanik patlamalardan önce ve sırasında, CO2 ve H2O gibi uçucu maddeler, eksolüsyon olarak bilinen bir süreçle eriyiği kısmen terk eder. Düşük su içeriğine sahip magma giderek viskoz hale gelir. Volkanik bir patlama sırasında magma yukarıya doğru yöneldiğinde büyük bir eksolüsyon meydana gelirse, ortaya çıkan patlama genellikle patlayıcıdır.

Advertisement

Yorum yapılmamış

Reply To ilker Cancel Reply