Mahmut Makal Kimdir? Köy Enstitülerinin Yılmaz Savunucusu Yazar

Mahmut Makal kimdir? Köy Enstitü’lerini anlatan eseri ile tanınan Mahmut Makal hayatı, biyografisi, eserleri, kitapları hakkında bilgi.

Mahmut Makal

Mahmut Makal; yazardır (1930, Gülağaç, Aksaray – 10 Ağustos 2018 Ankara). İvriz Köy Enstitüsü’nde okudu, köy çevresindeki okullarda (Aksaray / Nurguz Çardak) öğretmenlik yaparken, gözlem, izlenim ve eleştirilerini “Köy Notları” başlığıyla varlık dergisinde yayımlatmak olanağını (1948) buldu. Çok partili rejime geçiş aşamasında ve 1946-1950 arasındaki CHP – DP çatışmalarında birer belge değeriyle kullanılan bu içten yazılar büyük bir ilgi yarattığı gibi köy enstitülü gençlere çevrelerini yazmak ve tanıtmak yolunu açtı.

Bu açık sözlü yurt gerçekçiliği kitaplaştığı zaman çok geniş bir ilgiyle karşılaştı: Bizim Köy. Makal, yaşam malzemesini olduğu gibi kullanmayı yeğleyerek bu gibi yazılarını kitaplaştırmayı sürdürdü: Köyümden (1952), Hayal ve Gerçek adıyla, 1957, Memleketin Sahipleri (1959), Kuru Sevda (1957), 17 Nisan (1959), Köye Gidenler (1959), Kalkınma Masalı (1960), Eğitimde Yolumuz Nereye (1960), İplik Pazarı (1964), Kamçı Teslimi (1965), Yer Altında Bir Anadolu( 1968).

İlköğretim müfettişliği, ortaöğrenim kurumları öğretmenliği gibi kademelerden sonra “Bizim Köy” yayınlarını yönetti 1976’da emekli oldu. Bizim Köy 1975 kitabıyla TDK Gezi Ödülü’ nü kazandı (1977). Bazılarına öykü havası vermeye özen gösterdiği gözlem ve izlenimlerini, deneme ve makale yapısındaki yazılarını derleyen başka kitapları: Bu Ne Biçim Ülke (1968), Zulüm Makinesi Öğretmen Kıyımı (1969), Kokmuş Bir Düzende (1970), Karanlığı Zorlayanlar (1976), Köy Enstitüleri ve Ötesi (1979), Bir İşçinin Günlüğünden (1980), Hayal ve Gerçek Değişenler (1987).

Mahmut Makal – Bizim Köy Kitabı

Bizim Köy,

Altı yıl köy öğretmenliği yapan yazar, doğum yeriyle ona yürüyerek on saat uzaklıkta olan çalıştığı köyün izlenim ve gözlemlerini 1948 Mayısından başlayarak Varlık dergisinde yayımlanan mektup ve notlarıyla anlattı. Yazılarının yarattığı etki yüzünden tutuklandı, hapsedildi, yıldırılmak istendiyse de eserinin basımı 1950 Seçimleri’ne denk düştüğü için günün başlıca ilgi ve tartışma konusu oldu.

Yurt gerçeklerini dile getirdiği için kutlandığı gibi suçlandı da. Aynı yıl içinde dört kez basılan kitap, bir edebiyat eseri olarak değil, siyasal savların dayanağı sayıldığı için değerlendirildi; köy enstitülerinden yetişen birçok yazara yol gösterdi. Türk öykü ve romanının 1950 sonrasındaki ürünlerinin gerçekçilik yöntemiyle çoğalmasında etkili oldu, birçok yabancı dile çevrildi.