Ünlü Antik Yunanistan’ın büyük filozofu Aristoteles’in başlıca bilinen eserlerinin kısa özetleri, eserleri ile ilgili bilgi.
Kaynak : pixabay.com
Aristoteles’in başlıca eserlerinin özetleri:
Ahlat (Ethika),
Ahlak üzerine üç kitabından, yalnız Ethika Nikomakheia (Nikomakhos Ahlakı)’nın doğrudan doğruya kendisinin olduğu kabul edilir. Kitapta ahlaklı olmak, “insan için iyi olan şeylere bizi yaklaştıran eylemleri bilinçli olarak yapmak” biçiminde tanımlanır. Ahlaktan pozitif bilimler gibi kesin tanıtlamalar beklenmez. Ahlak, ilkin ilkelerden yola çıkmaz, ilkelere ulaşır. İnsana en yakın olan somut durumlardan, olaylardan kalkarak nesnelere yükselir. Mutluluk, erdeme ve ahlaka yakışan bir etkinliktir. İki tür erdem vardır: Akla uygun düşünce erdemleri ve karakter erdemleri. Kuramsal aklın ürünleri olan düşünce erdemleri en yüksek erdemlerdir, insanlar en yüksek mutluluğa bunlarla ulaşılabilirler. Tüm çabalarımızın son amacı mutluluktur ve ahlakın asıl konusu da insanın kendi çabası ve etkinliğiyle ulaştığı bu düzeydir.
Nikomakhos Ahlakı’nın
1. Kitabında ruhta da akıl ve akıldışı ayrımı yapılarak akıl düşünme ve isteme yetisi olarak ikiye ayrılır. Ahlak, aklın egemen olduğu istencin işidir. 2. Kitapta karakter erdemleri, iyi karakter ve iyi eylemin genel doğası üzerine durulur. 3.-4. Kitaplarda, o dönemde Yunanlılarca onaylanan bellibaşlı erdemlerin ayrıntıları açıklanır, tartışılır. 5. Kitapta adaleti ayrıntılı olarak inceler. 6. Kitapta ise düşünce erdemleri araştırılır. Dostluk kavramlarının çeşitli boyutlarının sorgulamasına ayrılmış 8. ve 9. Kitaplardan sonra, son kitapta, Aristoteles en yüksek mutluluğun Tanrı’ya ulaşmakla olduğunu belirtir.
Poetika (Peri Poietikes),
Sanat konusundaki görüşlerini içeren eseri. İki kitaptan oluşan eserin ikinci kitabı komediyi işler. Bugün elde yalnız, metindeki bazı eksik yerler, eklenen ya da sırası değişen bölümlerle başka bir nitelik kazanan birinci kitap vardır. 26 bölümden oluşan bu kitapta, sanatın ne olduğu üzerine genel düşüncelerden sonra, bir tragedya kuramının ana çizgilerini verir. Aristoteles’e göre sanat bir taklit (mimesis) işidir, sanat çeşitleri de neyi taklit ettikleri bakımından birbirlerinden ayrılırlar. Edebiyatın taklit konuları insanlarla bunların eylemleridir ve taklit araçları da söz, ritim, harmoni’dir.
Özellikle tragedya, konuşan ve eyleyen kişiler aracıyla önemli bir eylemi doğrudan doğruya gerçekleştirir. Sanatın taklit edici betimlemesinin amacı da ahlâkidir: Sanatla insanın duygulanımları öylesine uyarılacaktır ki, bu uyartılmayla ruhun bunlardan temizlenmesine, arınmasına (katharsis) varılacaktır. Bu amaca da, sanat eserinden insanın genel özü bakımından canlandırmasıyla erişilebilir. Bilim gibi sanatın da konusu “özel” durumunda gerçekleşmiş olan “genel”i göstermektedir.
Politika,
Devlet felsefesiyle ilgili eseridir. Filozof bu eserinde devlet topluluğunun nasıl biçimlenmesi gerektiğini anlatır. Mutluluğa en yetkin toplum olan sitede erişebileceğine inandığı için, aileden başlayarak tüm insan topluluklarını inceler. Ardından çeşitli anayasaları gözden geçirir ve yıkılacağını önceden haber verdiği Kartaca anayasasını eleştirir. Bu eserdeki düşüncelerine göre bir devletin iyi olup olmaması, dış formuna, baştakilerin sayısına bağlı değildir.
Devletin başında bir kişi, birkaç kişi, ya da herkes bulunabilir, devlet de buna göre biçim alır. Ancak bir kişinin egemen olduğu biçimlerde, krallık doğrudur, zorbalık (tiranlık) yanlıştır; birkaç kişinin egemen olduğu biçimlerde, bilgi ve düşünüşce en iyilerin başta bulunduğu aristokrasi doğru, doğuş ve zenginliğe dayanan oligarşi ise yanlıştır; herkesin egemen olduğu biçimlerde, yasal bir düzen olan Politeia doğru, yığının bir anarşisi olan demokrasi yanlıştır.
Bu düşüncelerini Yunan tarihinin görgülerinden, toplandığı zengin materyalden çıkaran filozof, bu arada hükümet biçimlerinin nasıl zorlukla birbirinden çıktığını, nasıl birbirine dönüştüğünü de gösterir. Eserinin son bölümünde eğitimin gerekliliği üzerinde durur.
