Malatya’nın Tarihi (Antik Dönemlerden Günümüze Malatya Tarihi)

0
Advertisement

Malatya tarihi ile ilgili bilgi. M.Ö dönemlerden günümüze kadar Malatya tarihine kısa bir bakış.

Malatya’nın 8 km kuzeydoğusunda bulunan Aslantepe Höyüğü’nde yapılan kazılar buranın Eski Tunç Çağı’ndan (M.Ö 3000-2000) Bizans dönemine kadar yerleşildiğini gösterdi. Kentin adı kaynaklarda Maldia, Milidia, Meliddu, Melidi ve Melid olarak geçer. Malatya’da Hitit egemenliği beş yüzyıl kadar sürdü. Hitit Devleti’nin yıkılmasından sonra ortaya çıkan Geç Hitit Krallıkları arasında Malatya başkent olmak üzere Milidia Devleti kuruldu.

Milidia kralları tam bağımsız olmayıp önce Asurlulara, M.Ö 8. yüzyılda da Urartulara vergi ödeyerek onların yüksek egemenliklerini tanıyorlardı. Milidia toprakları MÖ 711’de Asur topraklarına katıldı. Asur Krallığı’nın yıkılmasından sonra bu bölge de Medlerin egemenliğine girdi (İÖ 7. yüzyılın ilk yarısı). Med egemenliğini İÖ 546’da Perslerin egemenliği izledi. İÖ 333’te Büyük İskender tarafından ele geçirilen Malatya Bölgesi, onun ölümünden (İÖ. 323) sonra Seleukosların egemenliğine geçti. İÖ 2. yüzyılın ikinci yarısında Partlar bölgeyi ele geçirdi, onların yerini Kommagene Krallığı aldı.

İÖ 63’te Romalı komutan Pompeius, Malatya’yı Roma topraklarına kattı. Bizans İmparatoru İustinianos döneminde 532’de surlarla çevrilerek eyalet merkezi oldu. Bizans ve Sasaniler arasındaki savaşlarda zarar gördü. 575’de Sasani Hükümdarı Hüsrev tarafından yakıldı. Halife Ömer döneminde fethedildiyse de Bizanslılar kısa süre sonra kenti aldılar. 659’da Habib ikinci kez kenti fethetti. Abbasilerin halifeliği ele geçirdikleri yıllarda, (750-751) bu iç karışıklıklardan yararlanmak isteyen IV. Konstantinos, Malatya’yı zaptederek tüm kenti yakıp yıktırdıysa da ertesi yıl kent yeniden onarıldı.

Malatya

Bu tarihten sonra Malatya, Müslümanlarla Bizanslılar arasındaki savaşlara sahne oldu ve birkaç kez el değiştirdi. Sonuçta büyük ölçüde harap oldu. 934’te İoannes Kurkuas komutasındaki Bizans Ordusu Malatya’yı aldı ve surlarını yıktırdı. Selçuklu Ordusu 1058’de kenti yağmaladı ve yakıp yıktı. Ertesi yıl aynı akın yinelendi. Bizans İmparatoru X. Konstantinos Dukas, surları onarttı. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan 1106’da kenti ülkesine kattı. Kılıç Arslan’ın ertesi yıl ölümü üzerine oğlu Tuğrul Arslan, Malatya’da onun yerini aldı. Tuğrul Arslan’ın saltanatı 1124’e kadar sürdü ve bu tarihte Danişmenoğlu Aynüddevle 1143’te Malatya’yı aldı.

Advertisement

1178’de Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlanıncaya kadar Malatya, Aynüddevle ve haleflerinin yönetiminde kaldı. 1243’te yapılan Kösedağ Savaşı’ndan sonra Moğolların etkisi altına girdi. Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra İlhanlılara bağlanan Malatya, 1316’da Mısır Memlûklu Sultanı Melik Nâsır tarafından ele geçirilerek yakılıp yıkıldı. 14. yüzyılın ortalarında yöreye Dulkadiroğulları yerleştiler ve Memlûklu Devleti’ne bağlı olarak bir beylik kurdular.

1391-1392’de Yıldırım Bayezit Malatya’yı Osmanlı ülkesine kattı. 1401’de de Timur kenti ele geçirerek yeniden Dulkadiroğullarına verdi. Yavuz Sultan Selim, 1515′ te Malatya’yı ikinci kez Osmanlı İmparatorluğu’na bağladı. 19. yüzyıl başlarında Malatya çok perişan bir durumdaydı. Halk yılın sekiz ayını Aspazu denilen bağlık yerde geçiriyordu. 1839′ da kent tamamen terk edildi ve yeni kent Aspuzu’da kurulmaya başlandı. Bugünkü Malatya böylece kuruldu. 19. yüzyılın ikinci yarısında Mamüretülaziz’in bir sancağı durumuna getirildi. Cumhuriyetin ilanından sonra da il oldu.


Leave A Reply