Manas destanı hangi zamanı ve kimleri anlatan bir destandır? Manas Destanının özellikleri, konusu, hakkında bilgi.
Manas Destanı Anıtı – Bişkek
Manas Destanı;Kırgız Türklerinin destanıdır (epik şiir-epope). Son yüzyıl içinde varlığı saptanan, çeşitli söylentileri yazıya geçirilen, zaman zaman değişik biçimlerde kitaplaşan destanın 9. yüzyılda oluşmaya başladığını doğru saydıran nedenler vardır. Karahanlılar dönemindeki İslâmlaşma aşamasının (10.-11. yüzyıl) açık izleri bulunan, İslâmlığın kafir sayılan Türk-Kalmuklarla çatışmasını konu edinen şiir; eksenini Er Manas’ın tuttuğu menkıbevi-tarihsel bir kalıntıdır. İslâmlık yaşamı yanı sıra eski Şamanizm etkilerinin de canlı durduğu metin örnekleri, destanın yüzyıllar boyunca yeni katkılarla gittikçe geliştiğini gösterir. İçindeki sayısız yinelemeyle toplamının, yedili hece ölçüsüyle 400 dizeye yaklaştığını belirten araştırıcılar vardır.
Derleme yolu, Kırgızların akın dedikleri kobuz (Kırgız söyleşiyle komuz-kopuz) çalan saz şairlerinin ezberden ve doğaçtan (irticalen) söylediklerini yazıya geçirmektir. Bazı akınların parça parça okuyabildikleri (bunlara ırcı deniyor) destanın tümünü bu konudaki uzman sanatçılar (manasçılar) tam olarak okuyup dinletebilirlermiş. Çoğunlukla dörtlük, ara sıra, beşlik, altılık bentlerin yarım uyaklar ve yedeklerle (redif) desteklenmesi, yedili hece ölçüsünün korunması, şiire Orta Asya Türk Edebiyatının bilinen özelliklerini verir. F. W. Radloff (1837-1918), Kırgız obalarında kaldığı 1869’da ağızdan derleyerek saptadığı destan metninin 1866-1910 arasında çıkan 10 ciltlik büyük eserinin (Proben der Volksliteratur der Türkischer Stamme: Türk Boylarının Halk Edebiyatı Denemeleri) 5. cildi olarak yayımladı (1885).
Kırgız destanı, doğa üstü olaylar, korkunç masal dünyası betimlemiyor; tersine olarak kendi duygularını, yaşamını ve topluluğunun üyesi olan her bireyin eğilim ve ülküsünü şiirleştiriyor. Manas destanının kahramanları, üstünlükleri ve zayıflıklarıyla gerçek kişilerdir. Destanda geçen bazı olağanüstü olaylar yalnızca süs olarak kullanılmışlardır.
Manas Destanı Konusu
Konu üç büyük yiğidin (alp, er) yaşam boyu hiç eksik olamayan savaş, sefer, yengi, yenilgi, göç, aşk, evlilik, analık-babalık gibi güncel olaylarını şiirsel betimlemesidir: Er Manas, oğlu Semetey, torunu Seytek, Radloff un kopuzcu akınlardan derleyip yazıya geçirdiği metinle, inançlı bir Müslüman olan Sagımbay Orazbakoğlu’nun söyleyip yazdırdığı bölümler arasında tam uygunluk yoktur. Kırgızlar arasında bağımsız birer esermişçesine yaşayan başka bazı destanların da (Er Töştük, Colay) Er Manas destanının birer bölümü olduğuna inanılır. Söze eşlik eden ezgi ise (iki telli yaylı saz kıyak (komuz) destanda kısaca şöyle nitelenir: “Altın caak kümüş til: Altan yanaklı gümüş dilli”.
