Mantık ile bilim arasındaki ilişki nasıldır? Mantıkla matematiğin, doğa bilimlerinin, teknolojinin ve felsefenin ilişkisi hakkında bilgi.
MANTIK VE BİLİM
a. Mantığın Matematikle İlişkisi
♦ Mantık da matematik de düşünsel varlık alanına ait objelerle ilgilidir.
♦ Mantık ve matematiğin temel yöntemi tümdengelimdir. Tümdengelim kesin ve zorunlu sonuçlar sağlar.
♦ Matematik, mantık gibi formel bir disiplindir.
♦ Matematik, amacı ispat olan bir bilimdir. İspat ise mantığın zorunlu akıl yürütme biçimi olan tümdengelimle yapılır.
TEORİ (Kuram): Ele alınan bir konuyu tasvir etmek açıklamak amacıyla öne sürülen önermelerden oluşan bütüne ‘teori’ adı verilir. Bir teori; tanımlar, aksiyomlar ve teoremlerden oluşur.
AKSİYOM: Doğruluğu açıkça belli olan önermelere Asiyom denir.
TEOREM: Aksiyomlardan türetilmiş ispat edilen önermelere ‘teorem’ denir.
TANIM: Verilen bir dildeki yeni değişmezin anlamı, dilde varolan değişmezler yardımıyla belirleme işlemidir. Tanımlanma yoluyla elde edilen değişmezlere belirlenmiş ve tanımlanmış değişmezler denir. Bu değişmezler ad,yüklem ve işlem değişmezleridir.
b) Mantığın Doğa Bilimleriyle İlişkisi
♦ Doğa bilimlerinin amacı deney ve gözlem sonucu ispatlanabilir genellemelere ulaşmaktır. Bu amaca ulaşırken olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisinden hareket edilir. Çalışmalar sonucu elde edilen veriler akıl yürütme ve akıl ilkeleri kullanılarak ifade edilir.
♦ Bilimler, mantığı bir araç olarak kullanır.
♦ Doğa bilimleri, varsayımlı tümdengelim (dedüktif) yönteminden yararlanır.
Varsayımlı tümdengelim yöntemi: Bir akıl yürütme türü olan varsayımlı tümdengelimde, varsayımlı genel önermelerden ve gözleme dayalı özel önermelerden sonuç çıkarılır. Çıkan sonuçlar gözlem ve deneylerle denetlenir.
Mantık ve Felsefe
♦ Felsefe, mantığı inceleme ve hatta sorgulama konusu yaparken yine aynı mantığın ilkelerini ve düşünme formlarını kullanmadan hiçbir şey yapamaz.
♦ Mantık ilkeleri nereden gelir? Mantık ilkelerinin kaynağı nedir?’ gibi sorular felsefenin alanına girer. Mantıksal düşünme refleksiyonlu düşünme değildir. Dolayısıyla mantık üzerine refleksiyonlu bir düşünme ancak felsefede olur.
Mantığın Teknolojiye Etkisi
Teknolojinin çalışma sistemi,düşünce sisteminde olduğu gibi makinelerin kurulum devrelerinin doğru bir yol izlemesine bağlıdır.Düşünceler doğru ve sistemli olduğu sürece bunların her alanda hayata yansıması da doğru olacaktır.Teknoloji birçok noktada mantığın bulgularından yararlanır. Mantığın teknolojik hayata yansıması buluş mantığı (Redrodüksiyon) ile ortaya çıkar.
