Manyetik Dolanım Konu Anlatımı

Manyetik dolanım nedir? Manyetik dolanımın özellikleri nelerdir, maddeler halinde. Manyetik dolanım konu anlatımı, hakkında bilgi.

Manyetik Dolanım Konu Anlatımı

manyetik-dolanim Elektromagnetik dalga teorisinin anlaşılması için gerekli yardımcı bilgilerden birisi manyetik dolanımdır. Düzgün bir iletken telden akım geçirildiğinde, akım geçen telin çevresinde meydana gelen manyetik alan çizgileri Şekilde görüldüğü gibidir. Bu manyetik alan çizgileri tele dik düzlem içinde ve teli çevreleyen aynı merkezli çemberler şeklindedir. Herhangi bir noktadaki manyetik alan çizgilerine teğet olup yönü sağ el kuralıyla bulunur. Sonsuz uzunluktaki bir telden geçen i akımının telden r kadar uzaklıkta meydana getireceği manyetik alan şiddeti;

$\displaystyle B=K\frac{2i}{r}$ dir.

Burada boşluk için $\displaystyle K={{10}^{-7}}\frac{N}{Am{{p}^{2}}}$ olan sabit bir değerdir.

B manyetik alan şiddeti ile bu alan vektörünün teğet olduğu çemberin çevresinin çarpımına manyetik alanın dolanımı denir.

$\displaystyle B=K.\frac{2i}{r}$ eşitliğinin her iki yanı 2πr değeriyle çarpılırsa;

$\displaystyle 2\pi r.B=K\frac{2i}{r}2\pi r$

$\displaystyle B2\pi r=4\pi Ki$

manyetik dolanım D ile gösterilirse;
$\displaystyle D=4\pi Ki$ olur.

Manyetik dolanım, birim mıknatıslık kutbunu telin etrafında kapalı bir yörünge boyunca bir kere dolaştıran akımın kutuba kazandırdığı enerjidir.

Manyetik Dolanımla İlgili Özellikler
manyetik-dolanim-1

1.

i akımını çevreleyen kapalı eğrilerin biçimi ne olursa olsun manyetik dolanım yalnızca bu kapalı yüzeyden geçen net akıma bağlıdır.
Şekildeki a ve b halkalarının her ikisinde de manyetik dolanımları

$\displaystyle {{D}_{a}}={{D}_{b}}=4\pi Ki$

2.

Manyetik dolanım akım geçen teli çevreleyen kapalı çemberin yarıçapına bağlı değildir. Şekildeki X, Y, Z, halkalarının manyetik dolanımları arasında;

manyetik-dolanim-2

$\displaystyle {{D}_{X}}={{D}_{Y}}={{D}_{Z}}$ eşitliği vardır.

manyetik-dolanim-3

3.

Manyetik dolanım yalnızca halka tarafından çevrelenen yüzeyi delip geçen toplam akıma bağlıdır. Çember düzleminin akım geçen tele dik olması gerekmez.

Şekildeki (a) yüzeyi delip geçen toplam akım (i1 + i2) olduğundan manyetik dolanım

$\displaystyle D=4\pi K.({{i}_{1}}+{{i}_{2}})$ olur.

Şekilde (b) yüzeyi delip geçen toplam akım (i1- i2) olduğundan manyetik dolanım

$\displaystyle D=4\pi K.({{i}_{1}}-{{i}_{2}})$ olur. Tellerin birbirleriyle yaptığı açının manyetik dolanıma etkisi yoktur.

4.

İçinden akım geçmeyen veya net akımı sıfır olan kapalı eğriler üzerinde manyetik dolanım olmaz.

manyetik-dolanim-4 Şekilde K, L, M kapalı eğrilerinin manyetik dolanımları

$\displaystyle {{D}_{K}}=4\pi Ki$
$\displaystyle {{D}_{L}}=4\pi K(i-i)=0$
$\displaystyle {{D}_{M}}=0$
olur.

Çünkü; K kapalı eğrisinden net i akımı geçtiğinden manyetik dolanım oluşur. L den geçen net akım sıfır, M den ise hiç akım geçmediğinden manyetik dolanım oluşmaz.