Mario Molina Kimdir? Ozon Tabakasıyla İlgili Çalışmalarıyla Tanınan Kimyacının Hayatı

0
Advertisement

Mario Molina kimdir ve ne yapmıştır? Mario Molina hayatı, biyografisi, çalışmaları ve kimyaya katkıları hakkında bilgi.

Mario Molina

Mario Molina, 19 Mart 1943’te doğmuş ve 7 Ekim 2020’de vefat etmiş Meksikalı-Amerikalı bir kimyagerdi. Atmosferdeki ozon tabakasının kimyası üzerine yaptıkları çalışmalar nedeniyle 1995 yılında diğer iki bilim insanı ile birlikte Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü.

Molina, İsviçre’deki Fribourg Üniversitesi’ne gitmeden önce Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi’nde (UNAM) ve daha sonra 1972’de Fiziksel Kimya alanında doktorasını aldığı Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’de okudu. Eğitimini tamamladıktan sonra Molina, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü Jet İtki Laboratuvarı, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve San Diego Kaliforniya Üniversitesi de dahil olmak üzere çeşitli kurumlarda çalıştı.

1970’lerin ortalarında Molina ve meslektaşı F. Sherwood Rowland, kloroflorokarbonların (CFC’ler) Dünya atmosferi üzerindeki potansiyel etkisini incelemeye başladı. Soğutucu akışkanlarda, aerosol spreylerde ve diğer ürünlerde yaygın olarak kullanılan CFC’lerin stratosferdeki ozon moleküllerini parçalayarak ozon tabakasının incelmesine ve Dünya yüzeyine ulaşan zararlı ultraviyole radyasyonun artmasına yol açabileceğini keşfettiler. Bulguları uluslararası endişeye yol açmış ve ülkeler arasında CFC’lerin üretim ve kullanımının aşamalı olarak durdurulmasına yönelik bir anlaşma olan 1987 Montreal Protokolü’ne yol açmıştır.

Molina, Nobel Ödülü’nün yanı sıra, çalışmalarından dolayı 2013 yılında Başkanlık Özgürlük Madalyası da dahil olmak üzere çok sayıda başka onur ve ödül aldı. Molina aynı zamanda, özellikle ülkesi Meksika’da ve diğer gelişmekte olan ülkelerde bilimsel araştırma ve eğitimin güçlü bir savunucusuydu.

Advertisement

Molina’nın atmosfer kimyasının anlaşılmasına yaptığı katkılar ve çevrenin korunmasına yönelik savunuculuğu, dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarına ve politika yapıcılara ilham vermeye devam etmektedir.

Bilime Katkıları

Mario Molina, atmosferik kimya ve çevre konularını anlamamıza birçok önemli katkıda bulunmuş bir kimyagerdi. İşte başlıca katkılarından bazıları:

  • Ozon deliğinin keşfi: 1970’lerde Molina ve meslektaşı F. Sherwood Rowland, kloroflorokarbonların (CFC’ler) atmosferdeki ozon moleküllerini yok ederek ozon tabakasının incelmesine yol açabileceğini keşfetti. Çalışmaları Antarktika üzerinde büyüyen “ozon deliğini” açıklamaya yardımcı oldu ve CFC’lerin çevresel etkileri konusunda uluslararası endişeleri ateşledi.
  • Atmosferin kimyasını anlamak: Molina’nın araştırmaları, Dünya atmosferinde meydana gelen kimyasal süreçleri inceleyen atmosferik kimya alanının kurulmasına yardımcı oldu. Atmosferdeki kirleticiler, ozon ve diğer bileşikler arasında gerçekleşen kimyasal reaksiyonları anlamamıza önemli katkılarda bulundu.
  • Çevre savunuculuğu: Molina, çevrenin korunması ve çevre sorunları konusunda halkın bilinçlendirilmesi için güçlü bir savunucuydu. Politika yapıcıları, iş dünyası liderlerini ve halkı ozon tabakasını korumanın ve sera gazı emisyonlarını azaltmanın önemi konusunda eğitmek için çalıştı.
  • Bilim diplomasisi: Molina ayrıca Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika arasında bilimsel işbirliğinin teşvik edilmesinde de kilit bir rol oynamıştır. Meksika’da ve diğer ülkelerde sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeye ve sera gazı emisyonlarını azaltmaya odaklanan Mario Molina Enerji ve Çevre Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin kurulmasına yardımcı oldu.

Genel olarak, Molina’nın atmosferik kimya ve çevre bilimine katkıları, Dünya’nın sistemleri ve insan faaliyetlerinin gezegen üzerindeki etkileri konusundaki anlayışımızı geliştirmeye yardımcı olmuştur.

Kaynak 2

Doğum tarihi: 19 Mart 1943, Mexico City, Meksika
Uyruğu: Meksika
Önemli Çalışması: Kloroflorokarbon (CFC) gazların dünyanın ozon tabakası için oluşturduğu tehdit üzerine çalışma
Ödülleri: Çevresel Başarı Tyler Ödülü (1983), NASA Olağanüstü Bilimsel Başarı Madalyası (1989), Nobel Kimya Ödülü (1995)

Hemen hemen herkes kloroflorokarbon gazlarının (CFC), çevremiz için kötü olduğunu bilir. Çoğu hükümet ozon tabakasını korumak için daha düşük CFC emisyonları elde etmeye çalışıyor. Dünya ilk kez, CFC’leri ve ozon tabakası üzerindeki etkilerini, bilim adamları Mario Molina ve Sherwood Rowland’ın 1978’de bulgularını yayınladıkları zaman duydu. Bu daha sonra Antarktika üzerindeki ozon deliğinin keşfine yol açtı. Keşif, iki bilim adamına ve 1995 Nobel Kimya Ödülünü kazandırdı. Böylece Mario Molina, Kimyada Nobel Ödülü kazanan ilk Meksika doğumlu bilim adamı oldu.

Mario Molina, 19 Mart 1943’te Mexico City’de doğdu. Babası Roberto Molina Pasquel, bir avukat ve bir diplomattı. Ülkenin Avustralya Büyükelçisi olarak, Filipinler ve Etiyopya’da görev yaptı.

Advertisement

Çocukluğu

Mario ilkokul eğitimini Mexico City’de tamamlandı. Lise çağından önce bile bilim, Mario’yu büyülerdi, mikroskop gibi bilimsel aygıtlarla deney yapmaktan büyük zevk alırdı.

Mario, evindeki bir tuvaleti bir laboratuvara dönüştürdü ve burada çok fazla zaman harcayarak kimyasal deneyler yaptı. Teyzesi Esther Molina da bir kimyacıydı ve genç Mario’nun kimyaya olan ilgisini çabucak fark etti. Ayrıca, sınıfının çok ötesindeki kimya deneylerini gerçekleştirmesine de yardımcı oldu.

Eğitim

11 yaşındayken Mario, İsviçre’de bir yatılı okula gönderildi. Kemanın becerisi müzik kariyeri yapmasını sağlayabilecekken, kimyaya olan hayranlığı ağır bastı ve araştırma kimyacısı olmaya karar verdi.

1960 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM) kimya mühendisliği programına kaydoldu. Lisans eğitimini tamamladıktan sonra doktorasını yapmaya karar verdi. Almanya ve Paris de dahil olmak üzere birçok farklı yere gittikten sonra Meksika’ya döndü ve UNAM’da Yardımcı Doçent oldu. 1968’de Berkeley için ayrıldı ve California Üniversitesi’nde fiziksel kimya alanında yüksek lisans eğitimi aldı.

Berkeley’de bilimin insan yaşamı ve toplum üzerindeki etkisine karşı, ilk ciddi bakışını kazandı. İnsanlığın yararı için değil, silahların geliştirilmesi gibi yıkıcı amaçlar uğruna araştırmalar yapılmasından ötürü üzgündü. Molina, topluma faydalı olacak projeler üzerinde çalışmak istediğine karar verdi. Doktora programını tamamladı. 1972’de, Berkeley’de bir yıl daha araştırma çalışmalarına devam etti.

Araştırmaları ve Başarılar

Molina, 1973’te, Irvine, California’ya taşındı. Profesör Sherwood Rowland’in grubuna doktora sonrası araştırma görevlisi olarak katıldı. Burada CFC’lerle ilgili araştırmasına başladı. CFC’ler, soğutucu maddeler ve kimyasal iticiler olarak yaygın olarak kullanılan bir grup inert kimyasallardır. CFC’lerin o dönem çevreye zararsız olduğu düşünülse de, atmosferde birikmeye devam etmekteydiler. Bu birikmenin sonuçları bilinmiyordu.

Sherwood ve Molina, CFC’lerin üst atmosfere sürüklendiğini ve nihayetinde güneş radyasyonu tarafından yok edildiğini keşfetti. Bu süreçte, ozon tabakasını hızla tahrip eden kloru serbest bırakmaktaydılar. Molina araştırmaya katıldıktan üç ay sonra, CFC’nin ozona zarar verdiğine dair teori geliştirildi.

Molina ve Sherwood’un Nature dergisinin 1974 tarihli sayısında yayınlanan bu konudaki bir makaleleri ile bilim dünyası, problem hakkında bilgi sahibi oldular. Bir sonraki adım, bilim insanlarını, hükümetleri ve medyayı ozon tabakasına yönelik tehditler konusunda uyarmaktı.

CFC’lerin o zamanlar yaygın olarak kullanılan kimyasallar olduğu için hissedarları ikna etmek zordu. Bazı şüphecilerden sonra, ticari üreticiler bile sorunun var olduğunu kabul etti ve CFC’lerin kullanımını azaltma çabaları başladı. Daha ileri çalışmalar Antarktika ozon deliğinin keşfine yol açtı ve sonunda bilim adamlarına Nobel Ödülü kazandırdı.

Bilime Katkıları, Ödüller ve Onurlar

Mario Molina, 1974-2004 yılları arasında UC Irvine, Jet Propulsion Laboratory ve MIT’deki araştırma ve öğretim görevlerini içeren birçok önemli pozisyonda bulundu. Birçok çevre örgütünün kurullarında görev yaptı ve ABD Başkanı’nın Bilim ve Teknoloji Danışmanları Komitesi de dahil olmak üzere birçok önemli komitenin üyesi oldu.

Nobel Ödülü dışında Esselen Ödülü, olağanüstü bilimsel başarı için NASA Madalyası, BM Çevre Programı Global 500 Ödülü ve Amerikan Kimya Derneği Ödülü gibi birçok ödül kazandı. Ayrıca çeşitli Meksika, ABD, Kanada ve Avrupa üniversitelerinden onursal dereceler almıştır.

Advertisement

2005 yılında Dr. Mario Molina MIT’den Kaliforniya Üniversitesi, San Diego’ya ve daha sonra Mexico City’ye taşındı. Şu anki çalışmaları şehirlerdeki hava kirliliği, hava kalitesi ve küresel değişim sorunları ile ilgilidir.


Leave A Reply