Marmara Bölgesinde bulunan iller, coğrafi konumu ve özellikleri nelerdir? Marmara Bölgesinin yüzey şekilleri hakkında bilgi.
Marmara Bölgesinin Coğrafi Özellikleri – Yüzey Şekilleri
Marmara Bölgesi; Türkiye’nin kuzeybatısında, adını aynı adlı denizden alan, ülkemizin yedi coğrafya bölgesinden biridir. Yüzölçümü 67.300 km2 dir.
Kuzeyden Karadeniz, doğudan Batı Karadeniz, güneyden Ege Bölgesi, batıdan Ege Denizi ve Yunanistan, kuzeybatıdan Bulgaristan ile çevrilidir. Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Kocaeli ve Çanakkale illerinin tümü; Balıkesir İli’nin Edremit ve Dursunbey dışında kalan ilçelerinin tümü, Bursa’nın Merkez, Mustafakemalpaşa, İnegöl, Yenişehir, Gemlik ilçeleri; Bilecik’in Osmaneli, Merkez, Pazaryeri ilçeleri ve İnönü İlçesi’nin doğusundaki küçük birer bölümü dışında Sakarya İli’nin tümü bölge içerisinde kalır. Marmara Bölgesi, aynı adla anılan denizi çevreler. Istıranca, Ergene, Çatalca-Kocaeli ve Güney Marmara olmak üzere dört bölüme ayrılır. Asya ve Avrupa kıtalarını ayıran İstanbul ve Çanakkale boğazları bu bölgede yer alır. Kuzeybatıda boğazlarla ayrılan Trakya bölümü, Avrupa Kıtası’nın parçasını oluşturur.
Yüzey Şekilleri: Bölge fazla dağlık değildir ve ortalama yükselti Türkiye ortalamasının altındadır. Önemli sıradağ kütlesi yoktur. Dağlar genel olarak parçalı yapıdadır. Trakya’nın kuzeyinde Karadeniz kıyılarına koşut olarak uzanan sıradağlar, Istıranca (Yıldız) Dağları adını alır. En yüksek noktası batıdaki Büyük Mahya Dağı’dır (1.031 m). Istırancalar doğuya doğru alçalarak daralır. Trakya’nın orta bölümü, Ergene Irmağı ve kollarını oluşturduğu geniş düzlüklerle kaplıdır. Güneybatıda Marmara kıyılarına koşut uzanan dağlar, Saroz Körfezi’nin iki kıyısında iki kola ayrılır. Bu yükseltiler Ganos (Işık) Dağı’nda 924 m, Korudağ’da 676 m’ye ulaşır. Bunlar dışında, İstanbul Boğazı’na kadar uzanan alanda, 100 m’yi aşmayan engebelerden başka yükselti göze çarpmaz. Yükseltiler Kocaeli İli güney kıyılarında biraz daha yükselerek sürer. İzmit Körfezi kıyılara doğru hafif bir eğimle iner. Kıyıda yükseltisi fazla olmayan tepeler görülür. İzmit Körfezi güneyindeki Samanlı Dağlar kütlesi Sakarya Vadisi’nde başlar, Armutlu Yarımadasının batı ucunda son bulur. Sapanca Gölü’nün güneyindeki Karatepe’dir (1.601). Marmara Denizi’nin güneyinde Marmara’ya ulaşan akarsu vadileri boyunca sıradağlar, denize belirli bir açıyla ulaşır. Susurluk ve Kirmasti çayları arasındaki Çakal Dağı (1.336 m) örnek gösterilebilir. Bölgenin en yüksek noktaları güneydoğuda Uludağ (2.543 m) ve güneybatıda Kazdağ’dır (1.774 m). Çatalca-Kocaeli Bölümü’ nde görülen engebeli düzlükler, zamanla aşınımlar sonucu ortaya çıkmış yontukdüz (peneplen) oluşumlarıdır. Bölgede görülen geniş düzlükler, yer şekilleri arasında önemli bir yer tutar. Trakya’nın ortasında Ergene Irmağı’ nın iki yanında geniş düzlükler uzanır. İzmit Körfezi’nin doğu ve güneyinde ve Sakarya’da, Bursa, İngöl, Karacabey, Biga Çayı ağızında Sinekçi Ovası, Bayramiç, Troya, Evreşe ovaları bölgenin önemli düzlükleridir.
Bölgedeki çeşitli ırmakların büyük bölümü Marmara Denizi’ne dökülür. Trakya Bölümü’nün en önemli ırmağı, Türkiye-Yunanistan sınırını oluşturan Meriç, Enez yakınlarında denize dökülür. Istıranca (Yıldız) Dağları’ndan doğan ve aynı dağlardan çeşitli kollarla beslenen Ergene Irmağı, Trakya’nın ortasından akarak İpsala’nın kuzeybatısında Meriç Irmağı’na katılır. Istırancalar’dan kaynaklanarak Karadeniz’e ulaşan küçük akışlı ırmakların en önemlisi, Bulgaristan sınırındaki Rezne Deresi’dir. Bölgenin önemli ırmaklarından biri de doğuda bir süre bölge içinde akarak Karasu’nun batısında Karadeniz’e ulaşan Sakarya Irmağı’dır. Marmara Denizi’nin güneyinde Menderes Çayı, Çanakkale Çayı, Uludere, Çanakkale Boğazı’na; Kocabaş, Gönen Çayı, Susurluk Çayı, Marmara Denizi’ ne dökülür. Kocaçay, Orhaneli, Kemalpaşa ve Nilüfer çayları, Susurluk’a katılır. Marmara Denizi’nin güneyinde Büyük ve Küçük Çekmece ile kuzeyde Durusu (Terkos) gölleri bölgenin başlıca gölleridir.
