Max Scheler Kimdir? Ünlü Alman Felsefecinin Hayatı ve Eserleri

0
Advertisement

Max Scheler Kimdir? Ünlü Alman felsefecisi Max Scheler hayatı, biyografisi, kitapları, eserleri hakkında bilgiler.

Max Scheler

Max Scheler (Kaynak: wikipedia.org)

Max Scheler; Alman felsefecisidir (Münih 1874 – Frankfurt-am-Main 1928). Öğrenim gördüğü Jena Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1907’de Münih’te, 1919-1928 arasında Köln Üniversitesi’nde görev aldı, 1928’de Frankfurt Üniversitesi’ne geçti. Çağdaşlarını özellikle ahlak ve din alanında büyük ölçüde etkileyen bir düşünür sayıldı. Bilgi konusunda, Kant’ınkinden ayrılan bir aprioriciliği savundu (duygusal aprioricilik). Görüngü bilimsel çözümlemeyi çeşitli konulara, özellikle değerler sorununa uyguladı. Değerleri, birbirinden ayrı, kademeli, sarsılmaz, kişisel yargılarla değişmeyen özler olarak tanımlandı.

Felsefesinde, bütün sorunların çevresinde toplandığı, odak konu insandır. Ona göre insan yalnız bir akıl varlığı değil, bir tinin taşıyıcısıdır. Onu “insan” yapan odak varlık bir tindir. İnsan, taşıdığı tinin dışında, canlı varlık alanında toplanan duyusal etki, içgüdü, bellek ve anlayış yetisi gibi dört aşamayı özünde toplar. Bu dört aşamadan ilki bitkilerde, ötekiler hayvanda belirgindir.

İnsan varlığı içerdiği bu dört aşamalı alan dolayısıyla bütün yaşam basamaklarını kapsar. Anlayış yetisi kavranılması gereken durumlar karşısında anlamlı davranmadır, ortaya çıkan bir durumu birdenbire ve özünde yakalamadır. Scheler’in düşünce sisteminde insana özel bir varlık niteliği kazandıran tinin bambaşka bir anlamı da, akıl, bilinç, öz ve özle ilgili bütün edim ve içerikleri kuşatması; iyilik, sevgi, saygı, tiksinme gibi bütün duygusal varlıkları kapsaması ve bütün insan eylemlerini değerlendirmesi, yönlendirmesi, onlara anlam vermesidir. Geliştirdiği antropoloji öğretisi, insanı somut bütünlüğü içinde ele alan, düşünce bakımından gelişim aşamalarını açıklamaya, onu anlamaya çalışan bağımsız bir felsefe niteliği kazandığı için Scheler “antropoloji felsefesi”nin de kurucusu sayılır.

Başlıca eserleri:

Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertet hik- (Etikte Biçimcilik ve İçerikçi Değerler Etiği) 1913, Der Genius des Krieges und der Deutsche Krieg (Savaşın Özü ve Alman Savaşı) 1915, Vom Umsturz der Verte (Değerlerin Çöküşü Üstüne) 1919, Vom Ewigen im Menschen (İnsandaki Sonsuzluk Üstüne) 1921, Die Wissenformen und die Geselleschaft (Bilgi Biçimleri ve Toplum) 1926, Die Stellung des Menschen im Kosmos (İnsan ve Evrendeki Yeri) 1928.

Bilgi Türleri

Scheler üç tür bilgiyi birbirinden ayırır: tümevarımsal , temel veya fenomenolojik yapı ve metafiziksel .

Advertisement
  • Tümevarımsal bilgi , pozitif bilimlerinkidir. Bu bilginin amacı, çevreleyen dünyanın ustalığıdır. Çalışma konusu gerçekliktir (Scheler, duyularımız tarafından bize direnen olarak algılanan gerçeği gerçeklikten anlar. Duvarı geçemeyiz, kuvvetli bir rüzgar ilerlememizi engelleyebilir, vb.). Bu bilginin amacı, bilgiyi bir teknik, bu direncin üstesinden gelmek için bir prosedür olarak kullanmaktır. Ve direnç bir kez aşıldığında, insan yararına kullanılabilir. Alan bilgisidir . Bunun bir örneği, Batı’da Yunan felsefesinden bu yana gelişen bilimdir.
  • Temel yapının bilgisi, şeylerin ne olduğunu hemen kavramamızı sağlayan bilgidir.

A priori bilgisinin var olduğu ve bu karakterin öznenin aşkınsal yapısına atıfta bulunan ideal önermeler tarafından tutulduğu konusunda Immanuel Kant ile aynı fikirdedir . Bahsedilen aşkın yapı, tüm nesnel bilgi veya öznenin deneyimine dayalı bilgiden önce gelir ve böylece insan bilincinin boyutları olarak duyarlılık, anlayış ve aklın doğal eğilimini gösterir. Kant’la bu kısmi örtüşme karşılığında, o beş farklılığı savunuyor:

  1. Anlak tarafından verilen yargılar değil, öncelikle apriori’yi oluşturan algılanan özlerdir .
  2. Kant’ın düşündüğü gibi, apriori olanın bölgesi formel olanın bölgesiyle örtüşmez, ama bir de apriori olan bir malzeme veya içerik vardır: değer .
  3. “Bir şeyin verilmesi nasıl mümkün olabilir” sorusu yerine, Scheler’e göre temel soru daha çok şu başkadır: Verilen nedir?
  4. Scheler, değer algısının kendisi nesnel veya kasıtlı olduğundan, var olan her şeyin anlayış tarafından üretilmesi gerektiğini söyleyen Kantçı teorinin yanlış olduğunu düşünür.
  5. Apriori’nin rasyonel olanla eşitlendiği konusunda da hemfikir değil, çünkü duygusallık, radikal bir tavır olarak aşk, rasyonel tavır kadar veya ondan daha fazla aprioridir. Başka bir deyişle: sadece bir şeyi seven kişi rasyonel olarak bilebilir, çünkü aşk olmadan söz konusu fenomeni deneyimleyemez. Açık olmayan şey, bu bilginin geleneksel olarak eğitimli bilgi olarak adlandırılan şeyle eşitlenip eşitlenemeyeceğidir . Bunun bir örneği mikrokozmos fikridir, Aristoteles insan ruhunun her şey olabileceğini söylemiştir. Bu, insanın dünyanın bütünlüğüne bir tür katılımıdır.

En yüksek kişisel değerlere, yani ilahi değerlere atıfta bulunduğundan, bilginin en yüksek biçimi olan kurtuluş bilgisi olarak da adlandırılan metafizik bilgi . Büyük ölçüde, insanı kendisinden daha büyük bir şeye yükselten bilgiden oluşur. Bunun bir örneği, Hindistan’da geliştirilen manevi bir disiplin olarak bilgidir.

Bununla birlikte, tarihsel olarak olan şey, bir bilme biçiminin diğerlerine göre aşırı değerlenmesidir. Scheler, zamanımızın büyük görevinin, hakimiyet bilgisini, öğrenilen bilgi ve kurtuluş bilgisiyle kilitlemeyi başarmaktan ibaret olduğuna işaret ediyor. Bahsedilen bilgiye öncelik verilmesi anlamına gelen interlock.


Leave A Reply