Mayoz Bölünme Nasıl Olur? Mayoz Bölünme Evreleri (Şekilli Açıklamalı)

2
Advertisement

Mayoz bölünme nedir? Mayoz bölünme nasıl gerçekleşir, evreleri nelerdir? Mayoz bölünmenin evreleri nelerdir? Mayoz bölünmenin evrelerinin şekilleri, resimleri ve açıklamaları. Mayoz bölünme safhaları.

Mayoz Bölünme

Kaynak: pixabay.com

Mayoz Bölünme; bir çeşit çekir dek bölünmesi. Özgün hücredeki kromozom sayısının yarışma, yani haploid sayıda kromozoma sahip yavru hücrelerle sonuçlanan, genellikle ardışık iki hücre bölünmesidir. Eşeysel hücrelerin kaynağını oluşturan ve 46 kromozoma sahip olan bazı özel hücrelerin her biri mayoz bölünme sonucu 23’er kormozama sahip 4 yavru hücreye dönüşür. Böylece eşeysel hücrelerin 23’er kromozom taşımaları sağlanmış olur. Mayoz bölünme birbirini izleyen iki bölünme olayının sonucunda oluşur. Bunlardan ilkine Mayoz I, ikincisine de Mayoz II bölünmesi denir. Mayoz I’den önceki interfazın son döneminde gerçekleşen DNA miktarı bir kat çoğalır. Bu dönemde kromozomlar hala diploittir. Mayoz I bölünme dönemi sonunda ortaya çıkan iki hücrenin her biri diploid miktarda DNA taşırken, kromozomları haploittir, yani DNA miktarı kaynak hücrenin yarısı kadardır. Mayoz I bölünme sonucu ortaya çıkan iki hücreden her biri mayoz II döneminde ikiye bölünür. Böylece ana hücrenin dört yavru hücreye dönüşmesi sağlanmış olur. Mayoz II bölünmesi sonucu ortaya çıkan hücrelerin dördü de haploid DNA taşırlar. Haploid DNA ve haploid kromozom (23 tek kromozom) içeren dişi ve erkek eşey hücrelerinde, diploid kromozoma (23 çift kromozom) sahip olan bir zigot hücresi ortaya çıkar.

Mayoz I; Bu bölünmede olduğu gibi protfaz, metafaz, anafaz ve telofaz olmak üzere dört bölümden oluşur. Mayoz I’deki profaz dönemi, leptoten, zigoten, pakiten, diploten ve diakinez adını alan dönemlere ayrılır.

Mayoz II; Bu bölünme Telofaz I’den kısa bir süre sonra gerçekleşir. Mayoz II’den önce DNA’nın iki kat arttığı bir interfaz dönemi yaşanmaz. Böylece Mayoz I bölünme sonucu yeni haploid kromozom taşıyan iki yavru hücre ortaya çıkar. Bu iki yavru hücre Mayoz II döneminde hemen hemen mitoz bölünmenin aynı bir bölünmeyle haploid DNA ve haploid kromozom taşıyan dört yavru hücreye dönüşürler.

Mayoz Bölünme Evreleri (Şekilli Açıklamalı)

Mayoz Bölünme Evreleri

Mayoz, birbirini takip eden iki bölünmeden oluşur. Bunlar, mayoz I ve mayoz II olarak isimlendirilir. Her bölünmenin profaz, metafaz, anafaz ve telofaz safhaları bulunur.

Mayoz I ve Safhaları:

Profaz I: Diploit hücrelerde, biri anadan diğeri babadan gelmiş olan, şekil ve büyüklük bakımından birbirine benzer kromozomlara homolog kromozomlar denir. Homolog kromozom çiftleri sarmal oluşturacak şekilde birbirlerine yaklaşırlar. Bu olaya sinapsis denir. Bu sırada, kromozomların kardeş olmayan kromotitleri arasında gen alışverişi olarak bilinen krossing over olayı meydana gelir. Krossing-over, homolog kromozomların, kromotifleri arasındaki kesişme noktalarından (kiazma) koparak yapılan gen değiş tokuşuna denir. Krossing-over ile mayoz sonunda oluşan gametlerin gen çeşitliliğinde artış görülür. Dolayısıyla yeni gen kombinasyonları bu şekilde ortaya çıkar.

Advertisement

Krossing-over bitiminde homolog kromozomların kromatitleri, birbirinden ayrılarak kısalır ve kalınlaşırlar. Her homolog kromozom çifti, dörtlü kromatitler halindedir. Bu dörtlü gruplara tekrat denir. Çekirdek zarı kaybolur, bu sırada sentrioller de eşlenmiş olarak profaz sonuna doğru ayrı kutuplara çekilirler ve aralarında iğ iplikleri oluşur.

profaz-1

Metafaz I: Tetratlar, hücrenin ekvator düzleminde dizilirler. Kromozomlar, sentromerlerinden iğ ipliklerine bağlanmışlardır.

metafaz-1

Anafaz I: Homolog kromozomlar, iğ iplikleri yardımıyla karşılıklı kutuplara doğru çekilirler, kromozom sayısının yarıya inmesi burada olur. Kutuplara giden kromozomlar, krossing-over nedeniyle ana-baba kromozomundan farklıdır.

anafaz-1

Advertisement

Telofaz I: Kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur. Kromozomlar, eski hallerine dönerler. Sitoplazma bölünmesinden sonra, haploit iki hücre meydana gelir. Bazen, hücrelerde, telofaz I safhası görülmeyebilir.

telefaz-1

Mayoz II ve Safhaları:

Mayoz II: Mayoz I’de meydana gelen iki haploit hücre, tekrar bölünmeye uğrarlar.

Profaz II: Çekirdek zarı erir. Sentrioller eşlenerek kutuplara çekilirler ve iğ iplikleri oluşur. Kardeş kromatitler, sentromerlerinden ayrılarak serbest birer kromozom halini alırlar.

profaz-2

Metafaz II: İki kromatitli olan her kromozom, hücrenin ekvator düzleminde yer alır ve sentromerlerinden iğ ipliklerine bağlanırlar.

metafaz-2

Anafaz II: Kromozomlar, iğ ipliklerinin yardımıyla zıt kutuplara doğru hareket ederler.

anafaz-2

Telofaz II: Çekirdek zarı yeniden oluşur. Kromozomlar görünmez hale gelir. Sitoplazma bölünmesiyle hücre ikiye bölünür. Böylece 4 tane haploit hücre oluşur.

telefaz-2

Advertisement


2 yorum

Reply To Eylül Cancel Reply