Meclisi Mebusan Nedir? Ne Zaman Kuruldu ve Neden Kapatıldı?

Meclis-i Mebusan nedir? Meclis-i Mebusan ne zaman kuruldu ve neden kapatıldı? Meclis-i Mebusan ile ilgili bilgi.

Meclis-i Mebusan

Meclis-i Mebusan; seçimle kurulan ilk Osmanlı meclisidir. 1876 Anayasası’na göre Osmanlı meclisi, biri Meclis-i Mebusan, ötekisi de Ayan Meclisi olmak üzere iki meclisten oluşmaktaydı. Bu iki meclis, Meclis-i Umumi adı verilen Osmanlı Meclisini oluşturdu. Meclis-i Mebusan anayasa gereğince görüşmelerini açık yapar, üyelerinin istemine göre bazen kapalı oturumlar da gerçekleştirirdi. Üyeler yasa önermekte serbesttiler. Ancak bu önerilerin mecliste görüşülmesi için sadrazamlıkla padişahın iznini alınması gerekirdi. Padişah istediği zaman meclisi toplantıya çağırır, istediği zaman da çalışmalarına son verirdi. Anayasaya göre Osmanlı Meclisi kasım ayı başında çalışmalarına başlar, mart ayında tatile girerdi. Mebuslar 50 bin vatandaşa bir mebus olarak seçilirler, seçimler dört yılda bir yapılır, seçimlerde gizli oy esası uygulanırdı.

Olağanüstü durumlarda seçimler Tahkimat-ı Muvakkate adı verilen bir tüzüğe göre yapılırdı. Bu yolla yapılan seçimde 80 Müslüman ve 50 Müslüman olmayan mebustan 130 kişilik bir meclis oluşurdu. İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı 19 Mart 1877’de açılarak çalışmalarına başladı. Bir yıl geçtikten sonra Padişah II. Abdülhamit tarafından tatil edildi (13 Şubat 1878). Bu tarihten sonra Meclis-i Mebusan 30 yıl süreyle bir daha açılmadı. İkinci Meşrutiyet’in 1908’de ilan edilmesinden sonra, 1876 Seçim Yasası’na göre seçim yapıldı. Yapılan seçimde İttihat ve Terakki Partisi çoğunluğu kazanarak meclise girdi.

Padişahın meclisi yeniden kapatma yetkisi mebusları tedirgin ettiği için, meclisteki 2/3 çoğunluğa dayanılarak bu maddeyi düzenleyen hüküm, 1876 Anayasasındaki biçimi değiştirildi. Böylece Meclis-i Mebusan daha etkili bir görünüm kazandı. 1909’da yapılan bu değişiklikten sonra, 1914’te anayasa yeni değişikliklere uğradı. Her değişiklikte Meclis-i Mebusan’ın etkinliği biraz daha vurgulandıysa da, bu meclis ülkenin yönetiminde tüm yetkiyi elinde toplayamadı. 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan TBMM’nin açılmasıyla İstanbul’daki Meclis-i Mebusan üyeleri Ankara’ya gelerek bu meclise katıldılar. Meclis-i Mebusan da işgal güçlerince basıldıktan sonra dağıldı.