Mehter ne anlama gelir? Mehter kelimesinin terimler sözlüklerindeki anlamı, deyimler ve birleşik kelimelerin anlamları nedir?
Mehter Nedir? – Sözlük Anlamı
- “Mehter”
1. Mehter takımında görevli kimse
2. Mehter takımı
3. Çadırlara bakan uşak - “mehterbaşı ”
Mehter takımının yetiştirilmesinden ve çalışmasından sorumlu kimse - “mehterhane ”
1. Mehter takımı
2. Bu takımın görev yaptığı yer
3. Hapishane
“Samatya’da sekiz yerinden vurarak üç sene mehterhanede yatmıştı.” – Ö. Seyfettin - “mehter musikisi ”
Mehter müziği - “mehter müziği ”
Klasik Türk müziği makamları ile usullerinin kullanıldığı tek sesli bir müzik türü - “mehter takımı ”
Kös, nakkare, zil, zurna ve borulardan kurulan askerî mızıka takımı, mehterhane - “mehter yürüyüşü ”
1. İki adım ileri, bir adım geri yapılan yürüyüş
2. Ağır aksak giden iş
Mehter Hakkında Kısaca Bilgi
Mehter; Osmanlı döneminde askeri mızıka takımıdır. Örgüte ise, “mehterhane” adı verilmekteydi. Askeri mızıka örgütü Türklerde Büyük Selçuklular döneminden beri vardır. Daha sonra Anadolu Selçuklularında da yerini aldı. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan, Yeniçeri Ocağı‘nın kaldırıldığı 1826’ya kadar birtakım değişiklere uğramakla birlikte mehterhane önemini korudu. Mehter takımı ordu savaşa giderken savaş müziği çalarak askere coşku aşılardı.
Bir mehter takımında kullanılan başlıca çalgılar şunlardı: Kus (büyük davul), davul, kudüm, zurna, nakkare, zil, zilli maşa, nefir, nısfiye maşa vb. Mehter takımını yöneten kişiye mehterbaşı ağa denirdi. Tüm giysileri kırmızı, mesti ise sarı renkli olurdu. Öteki takım elemanlarının da giysileri mehterbaşı ağanınkine benzerdi. Mehter takımına Yeniçeri Ocağı’ nın bir sınıfı yönetirdi. 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırılınca bu örgüt de dağılmış oldu. İstanbul’un Fethi’nin 500. yıldönümü nedeniyle mehter takımı yeniden kuruldu. Günümüzde İstanbul’ daki Askeri Müze’ye bağlı olarak görev yapan gösteri takımı niteliğinde bir mehter takımı vardır.
Kudüm
Eski mehter takımlarında, tekkelerde kullanılan bir vurma aletidir. Kudüm, özellikle, Mevlevî tekkelerindeki mutriphanede âyin okunduğu sırada bestenin usulünü, seyrini göstermek için çalınırdı. Kudüm, yüzüne deri, çevresine meşin kaplanmış bakır kâseler şeklinde yapılır, «simit» adı verilen, gene meşinden yapılıp içine ot doldurulan bir kaide üstüne oturtulurdu. Kudümün mızrabına «zahme», kudümü çalana «kudümzen», kudüm çalanların başına da «serkudüm» denirdi.
Kudümlerin ayrıca bir de elle çalınan çeşitleri vardı. Bunlar, başka tarikatlera bağlı tekkelerde çalınırdı. Sahan kapağı şeklinde bakırdan bir kabın üzerine deri kaplanarak yapılır, uzunca bir kösele parçası ile deriye vurularak çalınırdı. Mevlevîler, kudümün yüce bir çalgı olduğunu belirtmek için ona, «Kudûm-i şerif» derlerdi.
