Mercek nedir? Merceklerin çeşitleri ve özellikleri ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
İçinden geçen bir ışık demetini yaklaştıracak, uzaklaştıracak şekilde hazırlanmış saydam cisimlere «mercek» denir. Çoğunlukla camdan yapılır.
Mercekleri genel olarak İkiye ayırabiliriz: Ortası kenarından kalın merceklere «yakın sak mercek», ortası kenarından ince mercek lere de «ıraksak mercek» denir.
Bir ışık kaynağından çıkan ışınlar mercek üzerine düşünce kırılarak yollarına devam ederler. Aynı olay mercekten havaya çıkarken de olur. Bir merceğin iki yüzü olduğuna göre mercek üzerine düşen ışınlar, bir defa girerken, bir defa da çıkarken olmak üzere, iki defa kırılmaya uğrarlar Bir doğru boyunca ileriiyen bir ışık ışınının doğrultusunu değiştirmesine «kırılma» denir .
Mercek, genel olarak, iki kürenin kesişmesiyle elde edilir. Yalnız, biri yakınsak, biri de ıraksak olmak üzere iki çeşit mercek bir küreyle bir düzlemden elde edilirler
Merceği doğuran kürelerin merkezini birleştiren doğruya «merceğin asal ekseni» denir. Merceğin asal eksenine paralel olarak bir ışın demetinin mercek üzerine düştüğünü düşünelim. Işıklar kırılacaklardır. Kırılmadan sonra yollarına devam eden ışınların asal eksen üzerinde bir noktada kesiştiklerini görürüz. Bu noktaya «merceğin odağı» denir ve f harfiyle gösterilir. Iraksak merceklerde ise asal eksene paralel gelen ışınlar uzaklaşarak yollarına devam ederlerse de bu ışınların uzantıları odağında kesişirler. Odak noktasının mercekten olan uzaklığına «odak uzaklığı» denir.
Mercekler gözle ilgili bütün araçlarda kullanılırlar. En basit kullanılma yerleri gözlüklerdir. İnsan gözündeki bozukluklar ya yakınsak, ya da ıraksak merceklerle giderilir.
Bundan başka, mercekler, fotoğraf makinesinin, sinema makinesinin, her çeşit dürbünün, mikroskopun, teleskopun en önemli elemanlarıdır. Bu araçlarda yerine göre merceklerin birkaç ianesi bir arada kullanılır. Bunlara «mercek sistemleri» denir, görüntüyü istenen yerde, istenen büyüklükte oluşturmaya yararlar.
