Mercek ne işe yarar? İnce kenarlı ve kalın kenarlı merceklerin özellikleri, merceklerin göz tedavisinde kullanımı, 7. sınıf konu anlatımı.
MERCEKLER
Dürbün, mikroskop, teleskop ve fotoğraf makinesi gibi pek çok teknolojik alette ışığı kontrollü bir şekilde kırarak istenilen büyüklükte görüntü elde etmek için kullanılan optik aletlere mercek denir. Mercekler, en az bir yüzü küresel olan saydam cisimlerdir.
Mercekler ince kenarlı mercekler ve kalın kenarlı mercekler olmak üzere ikiye ayrılır.
İNCE KENARLI MERCEKLER
İnce kenarlı merceğin ortası şişkin, uç kısımları incedir. İnce kenarlı mercekler, resimdeki gibifarklı yapıda olabilirler. İnce kenarlı mercekler Yakınsak olarak adlandırılır.
İnce kenarlı merceğe paralel olarak gelen ışınlar bir noktada toplanacak şekilde kırılır. Bu nokta merceğin odak noktasıdır.
Merceğe gelen ışınlar bir kez merceğe girişte, bir kez mercekten çıkışta olmak üzere iki kez kırılmaya uğrar.
Cisimler ince kenarlı merceğe olan uzaklıklarına göre farklı büyüklüklerde, düz veya ters olarak görülebilirler.
► İnce kenarlı merceklerde cisimler olduğundan daha büyük görülür. Bu nedenle büyüteç olarak kullanılırlar.
KALIN KENARLI MERCEKLER
Aşağıdaki resimde kalın kenarlı mercekler gösterilmektedir. Kalın kenarlı merceğin ortası ince, uç kısımları kalındır. Kalın kenarlı mercekler ıraksak olarak adlandırılır.
Kalın kenarlı merceğe paralel olarak gelen ışınların uzantıları bir noktada kesişecek şekilde kırılır. Bu nokta kalın kenarlı merceğin odak noktasıdır.
Kalın kenarlı mercekler cisimleri olduklarından daha küçük gösterir.
Mercekler Göz Kusurlarının Tedavisinde Rol Oynar
Cisimlerden yansıyan ışınlar göz merceğinde kırıldıktan sonra retinanın önünde toplanırsa net bir görüntü elde edilemez. Bu göz kusurunun adı miyopluktur.
Kalın kenarlı mercekle yapılmış bir gözlük kullanılarak ışınların retinada toplanması sağlanır. Böylece görüntü netliği sağlanır.
Hipermetrop göz kusurunda ışınlar retinanın arkasında toplanır.
İnce kenarlı mercekle yapılmış gözlük kullanılarak görüntünün retina üzerinde oluşması sağlanır.
Dürbün, teleskop ve mikroskop gibi aletlerde birden fazla mercek kullanılarak istenilen görüntü elde edilir. Fotoğraf makinesindeki ince kenarlı mercek cismin görüntüsünü film üzerine düşürür. Böylece cismin fotoğrafı çekilmiş olur.
