İdari Teşkilatlardan Merkezden yönetim teşkilatı nedir? Merkezden yönetim nasıl yapılır, başkent, taşra teşkilatı hakkında bilgi.
MERKEZDEN YÖNETİM
İdarenin yapacağı hizmetlerin başkent adı verilen devlet merkezinden ve tek elden yürütülmesidir. İdari hizmetler devlet merkezinde bulunan ve sayıları belirli ve sınırlı olan bir veya bir kaç yetkili tarafından planlanır ve yürütülürler. Ancak devlet merkezinde bulunan bu yetkililerin tüm ülke düzeyinde idari hizmetleri yürütmeleri düşünülemeyeceğinden, merkezin yanı sıra tüm ülkeye yayılmış bir taşra teşkilâtına da ihtiyaç vardır.
Merkezden yönetim kuruluşlarının, kendilerine ait kamu tüzel kişilikleri yoktur. Bunlar, Devlet tüzel kişiliğini temsil ederler.
BAŞKENT TEŞKİLATI:
İdarenin, başkentteki yetkililerden oluşan teşkilatına başkent teşkilatı denir. Merkezi idarenin başkent teşkilatında Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakanlar Kurulu ve Bakanlıklar yer alır.
Devlet Denetleme Kurulu ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanına bağlı olarak görev yaparlar. Diyanet işleri Başkanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, MİT Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Devlet Personel Dairesi Başkanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı başbakanlığa bağlı olarak çalışmaktadırlar.
TAŞRA TEŞKİLATI:
İdarenin, başkent dışındaki tüm ülkeye yayılmış teşkilâtına ise taşra teşkilâtı denilmektedir. Merkezi idarenin taşra teşkilatında yer alan görevliler, kendilerine ait herhangi bir yetkiye sahip değildirler. Bu görevliler, başkentteki yetkililer tarafından atanırlar. Onların emir ve talimatları doğrultusunda hareket ederler ve de onlara hiyerarşi denilen bir hukuki bağ ile bağlıdırlar.
Taşra Teşkilatı, il, ilçe, bucak ve bölge idarelerinden oluşur. İl ve ilçe kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, bir ilçenin başka bir ile bağlanması kanunla olur.
İl Genel İdaresi vali, il idare kurulu ve il idare şube başkanlıklarından oluşur, il idaresinin başı validir.
İlçe İdaresi, Kaymakam, il idare kurulu ve ilçe idare şube başkanlıklarından oluşur. İlçe İdaresinin başı kaymakamdır.
Yetki Genişliği
Anayasal bir yetkidir. Anayasa 126. maddesinde: İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır hükmü yer almaktadır.
Sadece İl Genel idaresinin başı olan Vali’ye tanınmış bir yetkidir. Valinin, idari ve kamu yararı gerektiren işlemlerde, hizmetin çabuk yürümesi yöresi için merkeze danışmadan karar alma yetkisidir. Kamu hizmeti yerine getirilirken yapılan giderler ve kazanılacak gelirler merkezi idarenin bütçesinden karşılanır ve yine oraya aktarılır.
