Metre Nedir? Nasıl Bulundu? Nasıl Ölçülür? Üst ve Alt Katları Nelerdir?

1
Advertisement

Metre nedir, nasıl bulunmuştur, üst ve alt katları nelerdir? Metre neye göre bulunmuştur, ölçüsü kaçtır, özellikleri, tarihçesi hakkında bilgi.

metre

METRE temel uzunluk ölçüsü birimidir. Simgesi “m”dir.’Başlangıçta, yaklaşık olarak Yer meridyeninin (Yer’in-çevresinin) kırk milyonda birine eşit olan metre, önce Fransa’da (1840) ve daha sonra da tüm öteki ülkelerde (bazılarında isteğe bağlıdır) bütün ağırlık ve ölçü sistemlerine temel olmak üzere kullanıldı. Metre, 1889’da Paris’te yapılan Birinci Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı’ndan 1960 yılı ekim ayına kadar, iridyumlu platin çubuğun (yüzde doksan platin, yüzde on iridyum) uluslararası prototipi üzerine çizilmiş iki paralel çizgi arasındaki ve 0°C sıcaklıktaki ortalama uzaklıkla gösterildi. Bu prototip, şimdi Sevrdeki Breteuil pavyonunda saklanmaktadır.

Metrenin uzunluğu, bu birimin ilk tanımı olan, dörtte bir yer meridyeninin on milyonda birinden 228,8 mikron küçüktür. Uluslararası prototip, kesiti x biçiminde olan bir çubuktur; uzunluğu sınırlayan çizgiler, üst bacağın nötr ya da orta lifi üzerine çizilmiştir. Metrenin as ve Us katları da, kanuni ölçü birimleri tablosunda gösterilmiştir. Maddesel ölçekler zamanla biçim değiştirebileceği için, ayar olarak doğal bir uzunluk ölçeği bulma konusunda çalışmalar yapıldı. Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’nda yapılan bir incelemeden sonra, izotopların ayrılması sayesinde, kriptonun 86.izotopunun ışınımlarından biri seçildi ve 1960’da metrenin tanımı olarak kabul edildi. Bu ışınım, alçak basınç ve sıcaklıktaki (-210°C) kripton 86 içinde elektrik boşalması yapan bir lamba ile elde edildi. Uygulamada kullanılan ölçeklerin uzunluğu, ışık girişimleri yardımıyla, bu ışınımın dalga boyuyla karşılaştırılarak ölçülebilir. Metrenin yeni tanımı, iridyumlu platin çubukla yapılan eski tanımından yirmi kez daha duyarlıdır; elektrik boşalmasında atomların yarattığı bozucu etkileri de hesaba katan düzeltmeler yapıldığı zaman yüz kez daha duyarlı olacaktır. Bu da metrenin uzunluğunun değişmeden kalması için daha büyük bir güvence oluşturmaktadır.

Metrenin as katları; Desimetre (1/10 m), santimetre (1/100 m), milimetre (1/1 000 m). Metrenin üst katları: Dekametre'(10 m), hektometre (100 m), kilometre (1 000 m).

Metrenin Tarihçesi

Metre 1 meridyen dairesinin 40.000.000′ da biri olarak kabul edilmiştir. Yeryüzündeki bütün metrelerin birbirine eşit olması istenir. Bunu sağlamak için bir tane örnek kabul edilmiştir. Bütün öteki metreler bununla karşılaştırılarak kontrol edilirler. Bu örneğe etalon denir. Metre etalonu, Fransa’da Sevres’de Uluslarası Ağırlık ve Ölçüler Bürosu’ nun yeraltı mahzeninde saklanır. İridyumlu platinden yapılmış bir çubuktur. Bu çubuk üzerine iki çizgi çizilmiştir. İki çizgi arasındaki uzaklık 1 metredir. Yalnız madenler ısınınca uzadıkları için bu iki çizgi arasındaki uzaklık da sıcaklıkla değişecektir. Bunun için çubuk ancak 0 derecedeyken iki çizgi arasındaki uzaklık 1 metre kabul edilmiştir. Buna benzer bir etalon metre de Washington (D. C.) Standartlar Bürosu’nda bulunur.

Advertisement

Metrenin tanımı dönem dönem değişiklik arzetmiştir. Bilimsel gelişmelerin ışığında metrenin tanımı çok daha net ve kusursuz hale getirilmek istenmektedir. Bu sebeple 21 Ekim 1983 tarihinde gerçekleşen 17. Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferasında metrenin tanımı metallerden bağımsız olacak şekilde ışığa endekslenmiş ve tanımı “Işığın boşlukta 1/299.792.458 saniyede aldığı mesafe olarak” tayin edilmiştir.


1 Yorum

Leave A Reply