Türk-İslam kültüründe etkili olan bir tasavvufi hareket olan Mevlevilik ile ilgili maddeler halinde kısa bilgilerin yer aldığı yazımız. Mevlevilik nedir?
- Mevlevilik, Mevlana Celaleddin Rumi’nin düşünceleri çevresinde kurulan tarikattır.
- Babasının düşüncelerini sistemleştirdiği ve tarikat biçiminde örgütlendirdiği için Mevleviliğin asıl kurucusu, Mevlana’nın oğlu Sultan Veled sayılır.
- Mevlânâ Celâleddin Rûmi, dostlarının katıldığı özel toplantılar düzenler, tasavvufi ve dini sohbetler yapar, şiir söyler, zikrederek sema ederdi.
- Zamanla bir tören niteliği kazanan bu toplantılar belli kurallara, belli görüş ve düşünce ilkelerine bağlandı.
- İran, Arabistan ve Anadolu’nun birçok yerinden gelerek toplantılara katılanlar, katılmak isteyenler, Mevlana’ya karşı derin bir sevgi ve saygı duyanlar oldu.
- Mevleviliğe göre tasavvufi eğitimin amacı, Allah’ın dışındaki varlıklardan (masiva) arınarak, gerçek varlık olan Allah’ı bilmektir. Bunun yolu da aşk ve cezbedir.
Mevlevilikte başlıca tarikat ayini, âyin-i şerif de denilen “sema”‘dır. Belli kurallar içinde ve müzik eşliğinde yapılan semadan başka zikir telkini, taç ve hırka giyme, halvet, tarikata giriş, halifelik verme de belli kurallara bağlanmıştır.
Halvet, diğer tarikatlarda olduğu gibi kırk gün süren bir ibadet, riyazet biçiminde değil, tekkede hizmet biçiminde uygulanır. Bin bir gün süren bu halveti (çile) tamamlayan kişiye derviş adı verilir.
Taç ve hırka giydirme de küçük bir törenle yapılır.
Mevleviliğin sevgiye dayanan insan anlayışı, insana varlık türleri içinde ayrı bir değer ve önem vermesine dayanır. İnsan, evrenin özü (zübde-i âlem), söyleyen dili ve gören gözüdür.
Mevlevi tarikatına göre, bütün evren ve insan, toprak, ateş, hava ve su gibi dört ana ilkeden meydana gelmiştir. Mevlevilik Türk düşünce ve sanat hayatına önemli etki ve katkıları olan bir tarikattır.
