Mevsimin Kuşlar ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri nelerdir? Hayvanların Göç Etmesi, Göçmen Kuşlar, Kış Uykusuna Yatan Hayvanlar hakkında bilgi
Mevsimlerin Kuşlar ve Hayvanlar Üzerindeki Etkileri
Hayvanlarda Göç
Hayvanlarda göç. Hayvanlarda da çeşitli sebeplerden dolayı göçe rastlanmaktadır. Bunların bir kısmı geçicidir. Bir sebebe bağlı olarak ve çoğunlukla bir defa yaptıkları göçlerdir. Yem kıtlığı, ani iklim değişikliği, üreme zorluğu, su ve hava akımları gibi sebepler, bazı hayvanları göçe zorlar.
Hayvanların bir de periyodik (sistemli) göçleri vardır. Bunlar; bilhassa ördek, leylek, kırlangıç, kelaynak gibi kuşların, senenin belli aylarında mevsim şartları sebebiyle, soğuk yerlerden sıcak yerlere gitmeleridir. Yazın Kuzey Yarıküreye, kışın da Güney Yarıküreye göç ederler.
Bazı tatlı ve tuzlu su balıkları da göç etmektedirler. Yumurtlama, akıntılar, yiyecek bulma gibi sebeplerle, kısa ve çok uzun mesafelere küçük gruplar veya milyonlarca balıktan müteşekkil sürüler halinde göçleri esnasında, belli su altı yollarından geçerler. Türkiye’de Karadeniz’den Marmara’ya, Marmara’dan Karadeniz’e balık göçleri çok sık görülür.
Göçmen Kuşlar
Göçmen kuşlar farklı mevsimleri farklı coğrafyalarda geçiren kuş türlerinden oluşan bir gruptur. Her sene dünyaca 50 milyar kuşun göç ettiği tahmin edilir. Bunlardan 5 milyarı Avrupa ile Afrika arasında göç eder.
Küçücük kolibri kuşundan koskoca kartallara kadar binlerce kuş türü her sene vakti geldiği zaman üreme ve kışlama bölgeleri arasında uzun yolculuklar yaparlar. Yılda iki defa Kuzey ve Güney yarıküreleri arasında göç ederler. Kış aylarında havaların soğumasıyla besin bulmak zorlaşır ve rekabet artar. Bu sebeple Kuzey yarımkürede üreyen göçmen kuşlar, her sonbaharda Güney yarımküreye doğru göç hareketine girişir. Güney daha sıcak ve besin bakımından daha zengin olduğundan iyi bir kışlama alanı teşkil eder. İlkbaharın başlamasıyla da güneyden kuzeye dönüş göçüne başlarlar. İlkbaharda kuzey bölgeleri kuş akınlarına uğrar.
İlkbaharda kuzeye gelen kuşlar, ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimleri olmak üzere yılın dörtte üçünü bu geniş alanlarda geçirirler. Yalnız kış mevsiminde tropik bölgelerde barınırlar
Kış Uykusu:
Kış uykusu, soğuk ve kurak mevsimlere karşı koyabilmek için canlı varlıkların yapısında görülen olayların tümü olarak tanımlanır.
Bütün canlılar kış uykusuna yatmaz. Ama kış uykusu kış aylarında, ya da genellikle iklim koşullarının elverişsiz olduğu dönemlerde, omurgalı ya da omurgasız ayırımı olmadan birçok canlıda görülür.
Kış uykusu olayının daha iyi anlaşılabilmesi için bitkisel çevrimin bilinmesinde yarar vardır. Sonbaharın bitiminde ağaçlarının yapraklarını döktüğü ve birkaç ay süresince çiçek ya da meyve üretmeden, bir anlamda dinlenme dönemine girdikleri gözlemlenir. Kışın, yapraklarını dökmeyen ağaçlar da içinde olmak üzere, bütün ağaçlar yaşamsal etkinliklerin en aza indiği bir görüntüye bürünürler. Birçok hayvanın, özellikle de ormanda yaşayan hayvanların kış uykusuna yatmasına neden olan da ağaçların bu tür bir uykuya çekilmesi olayıdır. Bitkilerin yaşamsal etkinliklerini yavaşlatması hayvanların beslenebilmek için gerekli yiyecekleri bulamamalarına yol açar.
Kimi kuş türleri de hava koşullarının kötüleşmesi ve yeterli besinin bulunamaması yüzünden, kusursuz bir biçimde sıralanmış sürüler halinde daha sıcak ülkelere göç ederler. Ama otlarla, tohumlarla, böceklerle beslenen ve göç etmeyi sağlayacak kanatlara sahip olmayan ya da iklim koşullarının daha elverişli olduğu bölgelere yürüyerek ulaşamayan hayvanlar, kışın gelmesiyle kış uykusuna yatarlar.
Yaz Uykusu:
Yaz uykusu (veya estivasyon), sıcak ve kurak iklim bölgelerinde yaşayan bazı hayvanların, zor şartları atlatmak için çok sıcak yaz günlerini uyku veya uyuşukluk arası bir dinlenme halinde geçirmesine denir.
Ağustos gibi aşırı sıcak aylarda doğaya bir sessizlik çöker. Bu sessizliğin sebebi, yaz uykusuna yatan hayvanlardan ileri gelir. Birçok hayvanın kış soğuğundan kaçmak için kış uykusuna (hibernasyon) yattığı bilinmektedir. Bunun bir eşi de yazın uzun, sıcak ve kurak ortamından kaçmak manasına gelen yaz uykusudur. Bazı çöl salyangozları, aşırı sıcaklarda kabuklarına çekilip dinlenirler. Kabuklarıyla dışarısı arasında kalın bir zar tabakası örerek su kaybını önlerler. Yer kurtları küçük odacıklarında birbirlerine sarılarak yumak oluştururlar.
Sıcak bölgelerde yaşayan her hayvan yaz uykusuna yatmaz. Yaz uykusuna yatanların vücut fonksiyonları çok azalmış bir hızla yaşamlarına devam ederler.
Yaz mevsiminin aşırı sıcak ayları, bazı canlılar için atlatılması zor günlerdir. Baharda ötüşen kuşların sesini yaz sıcaklarında duymak hayli zordur. Kuşlar, tüneklerinde gagalarını açarak serinlerler. Hayvanların bir kısmı sıcaktan korunmak için kovuklarına kapanarak enerji sarfiyatını azaltmaya çalışırlar. Dünyadaki bazı hayvanlar da kıtlık sebebiyle uzun bir yaz uykusuna girerler. Bu uykucuların arasında mikroskobik olanlar da vardır.
Zor şartlar altında yaz uykusuna yatan hayvanlar arasında; timsahlar, tropik bölgelerde yaşayan bazı tatlı su balıkları, çamurgolyan balığı, salyangozlar, kurbağalar sıralanabilir.
